Skírnir - 01.08.1906, Blaðsíða 39

:Skírnir.
Henrik lbsen.
231
þeim iiugfæri út yfir landamæri Noregs. »Slagorð« Ibsens
ýms eru heimsfræg. Þá er menn lesa ritið fyrsta sinn,
eru slík orð einatt svo að segja falin í einfaldri hvers-
dagslegri ræðu. En þegar leikurinn er borinn fram á
sviðinu sjálfu og atburðirnir lyfta því til ljósari skilnings,
sem hinn dauði bókstafur einn megnar ekki, þá koma hin
einföldu orð, töluð á réttum tíma og réttum stað, með öllu
aíii hins mikla skáldanda yfir áheyrendurna og brenna
sig fast inn í hugina.
Byggingarlist Ibsens sem leikritahöfundar stendur
hæst af öllu því af sama tægi, sem menning vor þekkir.
í gamanleiknum »De unges Forbund«, útkomið 1869, samið
og skrifað á Italíu og Þýzkalandi, er höfundurinn enn
nokkuð um of bundinn við óvild sína til ýmsra smá-
þjóðarmeina heima fyrir. En i næsta riti, »Kejser og
Galilæer«, útkomnu 1873, náði hann sér sjálfum út yfir
hin þrengri takmörk og gat litið frjálsar á böl og bresti
mannlífsins alls. Ibsen segir sjálfur, í bréfi einu 1888:
»Hingað til hafði skoðun mín um heimssögu og menn
verið þjóðleg skoðun. Nú gjörðist hún skoðun um mann-
kynið alt, og því gat eg ritað »Kejser og Galilæer««. Ibsen
dvaldi um þær mundir, sem hann öðlaðist þessa æðri sjón,
í nálægð við hina miklu atburði ófriðarins milli Þjóðverja
og Frakka. Frægð hans var unnin. Fjárhagur hans
var tryggur, og hann gat litið með rósemi yfir stríðsöldur
þær, sem verk hans reistu í dómum manna heima i Nor-
egi, og því ber hann nú einnig upp frá þessu þær vörur
til torgsins, sem honum sýnist sjálfum, án þess að fara að
nokkru eftir hugmyndum samtíðarmanna sinna að efninu
til. Einungis að forminu stóð hann fast á grundvelli hinn-
ar vísindalegu listar. Og enginn hefur betur en hann
náð að sameina reynslu hinna fyrstu frumhöfunda að leik-
ritum, er menning vor þekkir, stig fyrir stig, við reynslu
síðari höfunda, öld eftir öld, um það, hvernig leik skuli
byggja. List hans hefur tekið upp í sig alt sem vert var
að þekkja, og bætt við spánnýjum djörfum reglum, sem