Skírnir - 01.08.1906, Blaðsíða 55

iSkírnir.
Um listir.
247
bærðist í brjósti hans. Það er skrítinn misskilningur á
:skáldlegu ímyndunarafli að halda, að það skapi hetjur
sínar af pjötlum lánuðum hvaðanæfa í kring, eins og ef
sauma ætti fíflsbúning. Það mundi ekki leiða neitt lif-
.andi af sér. Lífið verður ekki sniðið upp aftur. Það
verður að eins athugað. Skáldlegt imyndunaratt getur
•ekkert annað verið en skýrasta sýn veruleikans. Virðist
oss persónur þær sem skáldið skapar bera með sér blæ
lífsins, þá er það fyrir þá sök, að þær eru skáldið sjálft,
;skáldið margfaldað, skáldið sem sökkvir sér niður í sjálft
sig með svo öfiugri áreynslu athyglinnar, að það nær í
tiltök veruleikans og leiðir til fullkomnunar í verki sínu
það sem náttúran hefir að eins gert uppkast að eða lagt
•drög til hjá skáldinu.
Gamanleikir eru af alt annari athugun sprottnir. Það
•er ytri athugun. Svo hnýsið sem gamanleikaskáldið kann
að vera í það sem hjákátlegt er i manneðlinu, þá held eg
■ekki að það færi að leita þess hjá sjálfum sér. Hins
vegar mundi það ekki finna það þar. Vér erum aldrei
skoplegir nema frá þeirri hlið persónu vorrar, sem vér
vitum ekki af sjálfir. Þessi athugun beinist því að öðr-
um mönnum. En einmitt þess vegna fær athugunin al-
mennan svip, sem hún getur ekki haft þegar maður snýr
henni að sjálfum sér. Því þar sem hún beinist að yfir-
Þorðinu, finnur hún að eins umbúðir persónanna, það sem
margar þeirra eiga sammerkt í og geta líkst hver annari í.
Lengra fer hún ekki. Og þó hún gæti það, mundi hún
•ekki vilja það, af því hún væri þar engu nær. Að kanna
persónurnar djúpt, tengja ytri verkanir við instu orsakir
þeirra, væri að leggja í hættu og loks fórna því sem
hlægilegt er í verkaninni. Vér freistumst að eins til að
hlæja að einhverju, ef vér hugsum oss orsök þess fólgna
í andlegum miðlungsskap. Verkanin má því í hæsta lagi
virðast miðlungsháttar, bera vott um andlegan miðlungs-
skap. Og eins og hvert annað meðallag finst þetta með
því að bera saman það sem fyrir kemur á víð og dreif,
jafna saman því sem sviplíkt er, draga úr þvi kjarnann