Skírnir - 01.04.1908, Side 32

128
Peningaverðið á Islandi.
þessum verðlagsskrám, eru allar hinar sömu, sem nú eru í
verðlagsskránum. En þegar litið er þessar gömlu verð-
lagsskrár, er verðið á vörunum ótrúlega hátt, og stafar
það af því, að verðið var ákveðið eftir gangverðinu á
dönskum bréfpeningum, sem þá var ákveðið með úrskurði
fyrir hvern ársfjórðung. Fyrir og um 1818 var gang-
verðið á bréfpeningum ákveðið 375 rdl. sama sem 200
rdl. í silfri. 1818 verður gangverðið 250 móti 200 rdl. i
silfri. Útgefendur Lagasafnsins segja um fyrstu ára verð-
lagsskrárnar, að ytir höfuð sé ekki unt að sjá, eftir hverju
gangverði á bréfpeningum þær séu reiknaðar. Vegna
þess verða fyrstu verðlagsskrárnar í Lagasafninu alls
ekki notaðar.
En 1830 er gangverðið orðið fast ákveðið, 103 rdl. í
bréfpeningum sama sem 100 rdl. í silfri. Verðlagið hér
á landi er þá enn ákveðið eftir bréfpeningaverðinu, og ef
eitthvað er fengist við verðlagsskrárverðið, verður að
draga frá því 3 af hundraði, til þess að komast að silfur-
verðlaginu. Þessir 3°/0 hafa verið dregnir frá verðlags-
skrárverðinu 1830 hér á eftir. Að öðru leyti hefir meðal-
verðið þá verið fundið á þann hátt, að það er reiknað
út svo fyrir Suðuramtið, að verðið í öllum sýslunum er
margfaldað með 5, og lagt við verðið í Skaftafellssýslum,
og því sem út kemur er deilt með 6. Verðið í fjórum
sýslunum í Norðuramtinu er margfaldað með 2, og lagt
við verðið í Múlasýslunum, og því deilt með 3. Síðan er
fengið meðaltal fyrir hvert amtið af þrem (Vesturamtið er
alt í einni einustu verðlagsskrá); þau meðaltöl eru lögð sam-
an og skift með þremur, og þá kemur út verðlagið 1830,
þegar búið er að draga 3% Þ’á. Dölum og skildingum
er svo breytt í krónur og aura eftir lögunum.
Alveg sama aðferðin hefir verið höfð við verðlags-
skrárnar 1850. En þá þarf ekki að draga frá 3% fyrir
gangverðinu á bréfpeningum, því að þá eru bréfpening-
arnir horfnir úr sögunni, og í stað þeirra eru komnir
seðlar Þjóðbankans, sem eru innleystir hvenær sem krafist
er. Fyrir því hafa þeir sama verð og silfrið.