Skírnir - 01.01.1912, Page 10

10
Listin að lengja lifið.
Allir eigum vér að deyja, þrátt fyrir lækna og lækn-
islyf. Ef heilsan bilar einu sinni alvarlega, er efasamt
að hún fáist aftur. En enginn veit hvað átt heflr fyr en
mist hefir og lífið verður ekki aftur tekið, eða eins og
Akilles kemst að orði hjá Hómer: »Uxum og feitum sauð-
um má ræna, þrífótum og styggum jörpum hestum má ná,
en önd mannsins næst ekki aftur né fæst, þegar hún eitt
sinn er liðin burt úr líkamanum«.
Með vaxandi þekkingu á heilsufræði lærum vér bet-
ur og betur að varast sjúkdómana. Það er önnur öld nú,
en var fyrrum, þegar svarti dauði, kólera, bóla, holds-
veiki og taugaveiki gengu viðstöðulaust yfir lönd og lýði.
Allar þessar sóttir, og fleiri til, eru nú ekki lengur ægileg-
ar eins og þá; við útbreiðslu þessara meinvætta hafa
menn nú ráð undir hverju rifi, og margt mætti til tina,
sem vér nú kunnum betur skyn á en forfeður vorir og
sýnum það í verkinu. T. d. við íslendingar. Við þurfum
ekki að fara lengra en til sjálfra vor til að sjá þetta. A
síðari aldarhelmingi 19. aldar — þessari hálfu öld, sem
er óviðjafnanleg í sögu vorri að því er snertir framfarir
í öllum greinum — á því tímabili hefir meðalæfi manna
hér á Islandi lengst um 24,6 ár, samkvæmt manntals-
skýrslunum og útreikningi þeirra Indriða Einarssonar
skrifstofustjóra og dr. Olafs Daníelssonar. í stað þess að
1850—1860 taldist svo til, að mannsæfin yrði að meðal-
tali að eins 35,4 ár, var hún við síðustu aldamót eða á
tímabilinu 1900—1905 orðin 61,8 ár. í Noregi er meðal-
æfin rúmlega 60 ár og eru Norðmenn taldir langlifastir
(að meðaltali) allra þjóða, sem skýrslur eru um. íslend-
ingar virðast vera búnir að ná Norðmönnum í þessu og
er það virðingarvert og mikill menningarvottur, að vér
séum að komast í tölu með langlifustu þjóðum. Það sem
veldur þessum miklu framförum hjá oss er margt, en
einkum þetta: Það er meiri jafnaður á efnahag manna,
þeim fátækari líður langtum betur en áður; af því leiðir
aftur, að barnadauði er orðinn miklu minni en áður, og
alls konar sóttir, sem stöfuðu af illri aðbúð, óhentugu og