Skírnir

Árgangur

Skírnir - 01.01.1912, Síða 74

Skírnir - 01.01.1912, Síða 74
74 Ritfregnir. Ályktun. Flestir hafa víst veitt því eftirtekt, hve erfitt er að stilla sig um að hlæja, er vér sjáum aðra gera það. Menn fara að brosa, er þeir sjá myndir af hlæjandi fólki. Þá er vór sjáum syfjaða tnenn geispa, hættir oss við sama. Ef einhver byrjar að hósta, sem sjá má í kirkjum og samkvæmum, taka aðrir það eftir honum. Það bar eitt sinn við í leikhúsi í Moskva, þá er fræg leikkona lék þar brjóstveikan mann og fór að hósta, að margir áhorfenda fengu hóstakviðu, sem líbtist hósta hennar. Svipaðra tilhneiginga verður vart hjá d/runum. Hanar fara að gala, óðara og þeir heyra hana- gal í fjarska. Alt þetta eru ósjálfráðar eftirlíkingar. Þessu næst er að rann- saka, með hverjum hætti þær gerist. Eðlisfræði og Hfeðlisfræði veita oss lítinn fróðleik í þessu efni. Yór verðum því að gæta að, hvað gerist í vitund vorri, er vór líkjum eitthvað eftir, en það er erfitt að rannsaka ósjálfráðar eftirlíkingar. Oðru máli er að gegna um þær stælingar, er oss eru sjálfráðar, er vér gerum af ásettu ráði, »vitandi vits«. Þar er alt ljósara, skýrara, og er þvi' róttast að byrja rannsóknina á þeim. En hvað er eftirlíking, stæling? Þá er eg svara brosi með brosi, getur það gerst á tvo vegu. Eg get brosað, eins og eg á að mór að brosa. Brosið getur líka sniðið sig eftir brosinu, er eg sá og olli því. Þegar slíkt á sór stað, má kalla það eftirlíking — annars ekki. Sjálfráð stæling reynir að framleiða það, er vór heyrð- um eða sáum, eins og það kom oss fyrir sjónir. Athugum, hvernig vór berum fram útlend orð, er talfærum vorum veitir erfitt að fást við. Slíkt er sjálfráð eftirlíking. Við hlustum á framburð kennarans eins vel og við getum, biðjum hann að endurtaka orðið. Vór heyrum þá framburðinn betur en áður, en fullskýr verður hann oss, svo fremi sem vór getum kveðið rétt að orðinu sjálfu. Það er eins og þeger vór sáum d-einkennin gleggra, er vór stældum það — sama lögmál ríkir í báðum dæmum. Sama tilhneiging virðist stýra oss, þá er ósjálfráðar eftirlíkingar eiga í hlut. Barnið ber málið fram, eins og tíðkast í sveitinni, þar sem það elst upp. Hóstinn í leikhúsinu rússneska líktist hósta leikkonunnar, sem olli honum, sem fyr getur. Það er og merkilegt, að í mörgum málum eru orð, sem merkja kringlótt, töluð með meira eða minna hringdregnum vörum. Þetta má ekki skilja svo, sem því, er vór tökum eftir öðrum, svipi alt af til þess, er það var stæling á. Margt varnar því, t. d. vaninn. En slíkt sannar ekki, að vór höfum ekki tilhneiging til að framleiða ytri áhrif með eigindum þeirra og einkennum. Hjóna-
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96

x

Skírnir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Skírnir
https://timarit.is/publication/59

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.