Skírnir - 01.01.1912, Side 78

78
Ritfregnir.
leg — þótt hún verði ekki talin til svokallaðra skemtibóka. Hún
er vel rituð, svo Ijós og auðlesin, að slíks eru víst fá dæmi um
sams konar rit. Oanskan virðist liggja »á kostum hreinum« hjá
höf. Honum fatast hvergi fjör né lipurð. Orðaglingur og mála-
lengingar eyða hvergi að óþörfu tíma fyrir lesendunum. Hann
hefir vaxið af verkinu.
Ágúst Bjarnason segir í bók sinni frá hugsunum frakkneska
heimspekingsins Guyaus og skoðunUm lians á lífinii- og dypstu rök-
um þess, gaumgæfir þær og gagnrytiir. I'að er auðséð á frásögn-
inni, að hann hefir verið mjög andríkur og listfengur rithöfundur.
Er mikil fegurð í líkingum hans og myndafjöld. Skáldskapnr og
hugsanir eru ofnar saman í ritum hans, eins og Á. Bj. bendir á.
Það er samt bjartsyni Guyaus og trú hans á lífið og verðmteti
þess og framfarir, sem læsir sig fastast í huga lesanda þeSsarar
bókar. Það er ekkert skrum né skrök, að ástáhinu »sanna, fagra
og góða« og trú á þessa miklu þrenning, móti alla heimspeki hans
og kenningar, Menn hljóta að dágt að fundvisi hans á gæði
lífsins. Hvar sem hugur hans fer og flygur um lönd tilver-
unnar, sér hanu alstaðar »sólskinsblett í heiði«, þótt aðrir sjái þar
ekkert nema niðdimma þoku. Hann sér jafnvel Ijósglætu í myrkri
dauðaus — á honum sannast, samkvæmt því sem Guyau hugsar
að »fátt er svo ilt, að einugi dugi«. Hanu byr yfir miklu leyndar-
máli og ef til vill trúir hann oss fyrir eiuhverju af því, um leið
og hann markar oss oddi sínum. »Síðasti sársauki vor er líka
liinsta gáta vor«. Hann hugleiðir og, hvort það sé ekki hugsan-
legt, að vitund vor lifi einhverju lífi eftir dauðann, og Ágúst tekur
þar við, er hann hættir. En hætt er við, að þeir, sem vantrúaðir
eru á slíkt, verði ekki vonbetri, þótt þeir kynnist kenningum
Ágústs og Guyaus á því, sem hugsanlegt er í þessu efni, bvo
virðjngarvert sem það er að leita að rökum, er v,erði hór iðgjafi
nýrra vona, sem fara ekki í bága við mannlega skynsemi og þékk-
ing. — í draumum sínum sér Guyau allsherjarríki, þar sem
bræðralag og kærleikur ræður lögum og lofurn. Lesandinn minnist-
oft Björnsons, er hann les þenna gleðiboðskap kærleikans:
„Alt, som lever, er underlagt
kærlighedens genskapermagt
bliver den bare prövet“,
orti hann — og Guyau hefði víst tekið undir þann trúaróð.
Sigurður Guðmundssem.