Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1880, Blaðsíða 22

22
lítill mýrarblettr fyrir neðan og brunnr skamt frá dyrum tóttar-
innar. Síðan fór eg frá Brúsastöðum og rannsakaði Oxarárfarveg-
inn gamla, alt frá veginum, sem liggr upp yfir hraunið frá J>ing-
velli, og fram þangað, er henni var veitt úr gamla farvegnum.
Hann byrjar rétt ofan til við þjóðveginn, sem liggr upp undir
Sleðaás, má svo rekja farveginn niðr eftir Völlum, sem kallaðir
eru, og þegar niðr eftir dregr, er hann djúpr og glöggr, og sums
staðar fullar 3 álnir á dýpt; hann liggr þar allr í bugum, og er
orðinn þar grasi vaxinn. Jarðvegrinn er þar frá —3U ál. á dýpt.
Síðan hefir áin runnið suðr hraunið fyrir framan svo kallaðan
Stórhöfða, sem er norðan til við Kárastaði, og runnið síðan spotta-
korn fyrir austan túnið og þar suðr í hraunið. Meira gat eg ekki
kannað af farveginum þann dag.
þaðan fór eg fram undir Sleðaás, og hugði að veginum, sem
fornmenn munu hafa riðið niðr á þingvöll, þeir sem kómu að norðan
niðr með Hofmannafleti og Armannsfelli. þegar komið er niðr í
„Bás“, sem kallaðr er, þ. e. fagri hvammrinn sunnan til við Sleðaás, þá
er riðið niðr um svo kallaðan Múla, þegar niðr eftir er farið. þar
var áðr bœr, sem hét Múlakot; þar var riðið niðr sandana og yfir
Leynistíg, sem nú er nefndr; það er slétt jarðbrú á Almannagjá.
Gjáin liggr alveg upp í Sleðaás. Síðan er riðið niðr með svo nefndri
Hvannagjá, og þá niðr Hvannabrekku, og svo niðr á Leirana, og
síðan ofan Fögrubrekku, og þá niðr á þingvöll. Annars staðar
hefir varla getað verið farið, þvíað niðr Sleðaáshraun er ógreitt,
smágjár og sprungur einar. Niðr hjá Hrauntúni hefir varla getað
verið farið í gamla daga, þvíað þar er einungis nýlega gjörð gata,
enn hefir aldrei verið gamall þjóðvegr, enn á hinum áðrnefnda
vegi eru enn að sjá gamlir götutroðningar víða; enda mun þetta
vera sá vegr. er mest var farinn af þeim, er norðan eða vestan
kómu (sbr. Sturlunga sögu, mál Hafliða Mássonar og þorgils Odda-
sonar; þar segir beinlínis, að leiðin liggi, þegar farið er ofan á
alþingi, fram undir Ármanns-fell ok hjá Sleðaási. (Sturl. Oxford
1878 I. bls. 32 og 34.) Eins er þetta í eldri útgáfunni. Síðan fór
eg fram að Hrauntúni, spurðist þar fyrir um ýmislegt, og fór að
þingvelli seint um kveldið.
Föstudaginn 18. júní gott veðr. þá rannsakaði eg allan Ox-
arárfarveg, það sem eftir var, og alt niðr að vatni. Hann er fyrir
neðan Kárastaði, eins og áðr er sagt, og þar út hraunið skýr og
glöggr í bugum, víða fullr af veltisteinum (Rullestene) í botninum,
og er það eitt af hans aðaleinkennum, þvíað þeir munu flestir vera
komnir í farveginn ofan úr fjöllunum eða hálendinu, þannig að áin
hefir rifið þá með sér í vatnavöxtum. Annars staðar hefi eg hvergi
séð veltisteina í J>ingvallahrauni, enn ef eitthvert smælki af slíkum
steinum fyndist þar, er það alt komið á sama hátt og í ánni, nefni-