Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1880, Blaðsíða 23

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1880, Blaðsíða 23
23 lega borið niðr helzt á klaka og í vatnagangi, þvíað þingvallahraun er, sem kunnugt er, frá nýjara tímabili enn veltisteinarnir. Á mörgum stöðum eru hraunhellur, sem áin hefir runnið yfir; ein- kannlega sjást þar í einum stað hellur máðar af vatni, og er sem lægðir liggi langsetis sums staðar niðr eftir hellunum, sem vatnið hefir smámyndað hinn langa tíma, er áin hlýtr að hafa runnið þar. þ>egar niðr dregr undir vatnið, dreifist farvegrinn út og verðr að grasflesjum sléttum, enn mosamóar eru á báðar hliðar miklu hærri enn farvegrinn og ólíkir að iandslagi. Víða eru skurð- ir og gjótur í farveginum. Sums staðar eru leirar eða sandar, sums staðar er farvegrinn nær 3 álnir á dýpt, Oxará hefir runnið í vatnið skamt fyrir austan Skálabrekku; þar við vatnið eru klappir í farveginum, eru þær máðar (slípaðar), og ósinn glöggr. þessi farvegr er kallaðr „Árför“ eða „Árfar“ enn í dag. Geta skal þess, að fram undan árósnum heita i vatninu „Urriðaálar11 og „Árfars- grynning“ þar í kring; Landnámabók og Sturlunga saga ákveða með ljósum orðum, að Oxará hafi verið veitt í Almannagjá1. Eg gjörði mér mikið far um að sanna sögu landnámabókar og Sturlunga sögu um, að Oxará hefði verið veitt í Almannagjá, þviað það sýnir eitt með öðru, hvé sögur vorar eru áreiðanlegar, þegar þeim hefir eigi verið Spilt með ónákvæmum afskriftum eða innskotum, sem miðr eiga við. Nú hygg eg það sé fullsannað, að Öxará hafi verið veitt i Almannagjá, og hefir það líklega verið gjört, þegar alþingi var sett. þegar eg kom heim síðara hluta dags, gerði eg við uppdrátt minn af Almannagjá. Laugardaginn 18. júní gott veðr. þ>á lauk eg við uppdrátt- inn af Almannagjá, og setti ýmislegt á „Alpingisstaðinn“ (kortið 1) Landnámabók segir: f>eir (Ketilbjörn) höfðu náttból ok gerðu sér skála; þar heitir nú Skálabrekka. En er þeir fóru þaðan, kómu þeir at á þeirri, er þeir kölluðu Öxará. Handritið „Af“, er tilfœrt er neðanmáls, bœtir við: kómu þeir at árís, ok hjuggu á vök, ok feldu í öxi sína, ok kölluðu Öxará. Sú á var síðan veitt i Almannagjá, ok fellr um J»ingvöll. í>eir týndu þar öxi sinni; þeir áttu dvöl undir fjallsmúla þeim, er þeir nefndu Reyðarmúla; þar lágu þeim eptir áreyðar þær, er þeir tóku í ánni. Landn.b. Kh. 1843 5. P., 12. k. bls. 312—313. í Sturlunga sögu er þannig: En þeir (Ketilbjörn) gerðu sér skála þar er þeir höfðu nátt-ból, ok kölluðu þat af því Skálabrekku. En er þeir vóru þaðan skamt farnír, þá kómu þeir á ár-ís, ok hjuggu þar á vök 0g feldu í öxi sína, ok kölluðu hana af því Öxar-á. Sú á var síðan veitt í Álmannagjá, ok fellr nú eptir f>ingvellí. |>á fóru þeir þar til er nú er kallaðr Reyðarmúli. J>ar urðu þeim eptir reyðar þær, er þeir fóru með ; ok kölluðu þar af þyí Reyðar-múla. Sturl. Oxford 1878 VII. 12. 1. b. bls. 203. Eins stendr þetta í eldri útgáfunni, Sturl. Kh. 1817, 3, þ. i.k. bls. 202. Mér þykir það all-líklegt, að Ketilbjörn hafi einmitt á þessum stað, sem nú heita Urriða-álar, veitt. váreyðarnar; þvíað það var beinlínis á leiðinni, þegar hann fór frá Skálabrekku og austr yfir hraunið með vatninu, og er ekkert á móti að ætla. að örnefnið sé frá þeirri tíð, það kemr einnig mæta vel heim, að þegar Öxará rann þar, þá hlaut hann að reka sig þar á ána.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.