Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1880, Blaðsíða 28

28
fleiri dœmi um Lögréttuna; vona eg, að menn sjái, að þessi staðr„
þar sem eg hefi sett hann, verðr einna eðlilegastr. - •
Um dómana er það að segja, að þeir verða eigi .vérklega
rannsakaðir, þvíað eg hygg, að fullyrða megi, að þeim var ejgi
ætlaðr neinn ákveðinn staðr ár eftir ár, og þar sem dómarfiir
hafa verið háðir, hafa engin mannaverk verið gjörð eða dómhririg--
ar; að minsta kosti verðr það ekki séð við fjórðungsdómana .á Al-
þingi. Af Egils sögu, Rvk. 1856 sést, að engir hlaðnir dómhringar
vóru hafðir í Norvegi; kap. 57, bl. 123 stendr: „En þar er dómrinn
var settr, var völlr sléttr og settar niðr heslistengr í völlinn í hring,
ok lögð um utan snœri umhverfis. Váru þat kölluð vébönd. En
fyrir innan dómhringinn sátu dómendr“. Hér eru véböndin fyrir
dómhring, og það sést líka, að dómrinn var á sléttum velli, eins
og vera þurfti, þar sem um mikinn mannfjölda var að rœða. Dóm-
arnir gátu hvergi annars staðar verið á Alþingi enn uppi á Völlun-
um neðri. þ>ar fór alt þingið fram nema Lögbergsstarfinn; sögur
vorar benda svo víða á það, að dómarnir vóru uppi á Völlunum, og
fornu búðatóttir á þingvelli sýna, ef vel er að gætt, að notað hefir verið
alt það svæði, sem tiltök vóru að nota, sem eðlilegt var, þar sem slíkr
mannfjöldi var saman kominn. Af öllu því, er mælir með hinu forna Lög-
bergi, er nú þetta reyndar hið minsta, enn þetta eitt nœgir þó til að sýna
það, að menn hafa haldið þessum stað auðum í fornöld, og af því leiðir, að
hann hefir verið notaðr til einhvers annars, og til hvers annars hefir þá
verið eðlilegra að nota hann enn til Lögbergsstárfans. það er næsta ólík-
legt, að vorum góðu Sturlungum hefði eigi komið til hugar að nota hraun-
rimann milli gjánna til einhvers ef þar hefði eigi verið Lögberg. þar var
eitthvert hið bezta aðhald á allar hliðar, enn höfðingjar gengu á þing með
vopnaða herfiokka svo hundruðum skifti, og bygðu virki og varnir á þing-
staðnum sér til tryggingar. þetta er ljóst af mörgum stöðum í Sturl. Á
Lögbergi mátti hafa margar búðir og auk þess var það einn hinn fegrsti
staðr á þingi, og nær það því engri átt, að þessi staðr hafi eigi verið not-
aðr fyrir fleiri búðir enn Byrgisbúð, þar sem búðarleifarnar sýna, eins og
áðr er drepið á, að menn hafa svo að segja notað hvern stað, sem tœkilegr
var fyrir búðarstœði. Búðirnar vóru uppi við Kastala, uppi á Yöllunum
neðri hér og þar jafnvel nálægt Lögréttunni. þingvallartún sýnist að hafa
verið fjölsett búðum, einkum þeim megin, sem að ánni veit; má þó gjöra
ráð fyrir, að margar búðir í þingvallartúni sé nú með öllu horfnar. Fyrir
norðan túngarðinn á þingvelli hafa og verið margar búðir og jafnvel niðr
við ána, sem nú eru brotnar af. Auk þess finst, þegar vel er aðgætt, votta
fyrir búðum á svæðinu norðr eftir fyrir vestan Floságjá, og má þó ætla, að
fyrir austan á hafi verið enn fleiri búðir, sem engar menjar sjást af. Fyrir
vestan ána er nú alt alþakið búðum; hefjast búðarústirnar móts við bœinn
á þingvelli og enda sunnar og heldr svo búðaröðin áfram norðr eptir upp
með ánni; út með berginu eru og búðir og alt norðr eftir; heldr þessi
búðakrans áfram norðr eftir alt fram undir veginn, sem riðinn er ofan úr
Almannagjá, og síðan fram með ánni er búðaröð og allt fram að fossi og
hafa búðirnar verið þar einna þéttastar, beint niður undan gjábarminum.
Á þessu svæði hefir áin þó brotið af. I skarðinu vóru einnig búðir og upp
í Almannagjá nokkuð suðr eptir gjánni. Norðr frá skarðinu eftir Ál-
mannagjá eru margar búðir alt fram að Drekkingarhyl. Fyrir víst tvær