Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1880, Blaðsíða 66

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1880, Blaðsíða 66
66 þaðan fór eg út að Esjubergi. J>ar fyrir austan bœinn sést móta fyrir ferhyrndri girðingu gamalli, sem er kölluð kirkjugarðr, og þar á kirkjan að hafa staðið til forna; enn lítið eða ekkert sést þar fyrir kirkjunni inni í garðinum. Að Esjubergi var reist einhver hinfyrsta kirkja á íslandi. Síðan fór eg út að Hofi til að leita eftir leifum þeim, sem þar kynni að finnast af Kjalarnesshofi hinu mikla, sem þar stóð: Kjal- nesingasaga segir um hof þetta, bl. 402 : „Hann Qþorgrímr) var »Alþingi vas sett at ráþi Úlfijóts oc allra landsmanna þar es nú es; en áþr vas ping á Kjalarnesi; þat es þorsteinn Ingólfsson landnámamanns, faþir þorkels mána lögsögomanns, hafþi þar, oc höfþingjar þeir es at því hurfo«. Hér ber öllum sögunum fjórum saman um, að hið forna Kjalarnes- þing hafi verið sett á Kjalarnesi; einungis tileinkar Kjalnesingasaga þorgrími Helgasyni þingsetninguna, enn nefnir eigi þar til þorstein Ingólfs- son, eins og allar hinar, og sem auðvitað er að var höfuð-maðrinn í þingsetning- unni, þar sem hann bæði var sonr hins fyrsta og göfugusta landnámsmanns, sem hafði numið land í öllu Kjalarnesþingi áðr, og var sjálfr auk þess aðal- höfðingi. það er því ljóst af sögunum, að hið fyrsta Kjalarnesþing hlýtrað hafa verið sett innan þeirra takmarka, sem Kjalarnes var, eða á sjálfu Kjal- arnesi. Kjalarnes gat eðlilega heitið alt nesið fram undan Esjunni og inn að Kollafjarðarbotni að sunnan. Efnúþingið hefði verið sett einhvers stað- ar sunnar í héraðinu eða þar hærra uppi, þá var óeðlilegt að segja, að þingið hefði verið sett á Kjalarnesi. Enn, eins og kunnugt er, hefir Jónas Hallgrímsson fyrstr manna vakið eftirtekt á fornum búðarrústum í nesi því, er þingnes heitir og gengr sunnan í Elliðavatn, og telr hann það óefað, að þar hafi verið fornar búðir eða þing- staðr. Hann rannsakaði þenna stað í júní 1841 við sjöunda mann, og gróf hann upp eina búð; var hún 32 fet á lengd innan veggja og 14 ábreidd sömu- leiðis innan veggja og veggirnir 6 feta þykkir. Jónas telr það víst, að þetta sé hvorki peningshús né neinar aðrar slíkar tóttir, af þeirri sönnu ástœðu, að hann fann þar enga gólfskán eða nein þess konar kennimerki, sem vön eru að finnast í slíkum tóttum, hvé gamlar sem þær verða (sjá Dagbók Jónasar Hallgrímssonar 1841; sbr. K. Angus Smith P.H. D., F. K. S. &c. On some ruins at Ellida Vatn and Kjalarnes in Iceland, Edinburgh 1872, bl. 20—21). Sigurðr Guðmundsson málari tók uppdrátt (kort) fyrir Smith af þessum stað 1873, sem er prentaðr í bók Smiths, er þegar var nefnd. Eg kom á þenna stað löngu fyrir 1873 og sá eg þar þá merki víst til 12 búða, og hring fann eg þar einnig milli tveggja rústanna. Eftir öllum þeim kennimerkjum, sem þessi staðr hefir, er það varla efamál, að hér hefir verið fornt héraðs- þing, og getr það þá ekkert annað þing verið enn Kjalarnesþing; það væri líka næsta undarlegt, að ekki skyldi finnast nein kennimerki um Kjalarnes- þing, eins og um flesta aðra forna héraðsþingstaði á landinu, t. d. Arness- þing, þingskálaþing (Rangæingaþing), þómessþing, þorskafjarðarþing og Hegranessþing. þetta vóru alt héraðsþing, og á öllum þessum þingstöðum sjást meiri eða minni fom ummerki, og þannig mun vera um fleiri héraðs- þing. Eg hefi og komið á aðra þingstaði, þar sem forn þing vóra háð, enn sem þó ekki munu hafa verið löggilt héraðsþing, eftir að héraðs- þingin vóru ákveðin og fjórðungsdómar vóru settir. Eitt hið merkasta af þessum þingum er þingeyrarþing í Dýrafirði, og sjást þar búðartóttirnar greinilega, hversu mjög sem þær eru vallgrónar. Aðalatriði þessa máls er því að fœra sennilegar ástœður fyrir báðum þessum þingstöðum. J>að er enginn vandi að segja, að þingnes í Elliða- vatni hafi verið hinn elzti þingstaðr Kjalnesinga, enn kasta burtu öllu því,
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.