Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1959, Blaðsíða 8

GRÖP í ÖRÆPUM
11
var aldrei rannsakaður að utan, en hann virðist hafa verið heldur
lágur. Svo er að sjá, að hvar sem veggur hafi staðið upp úr jörð
hafi annaðhvort verið hlaðinn á hann garður (sbr. suma veggi í
III, IV, V og gaflvegg í II) eða rifið ofan af honum (t. d. fram-
veggir II og III, fjós og fl.). Af þessum orsökum eru veggir mjög
misháir. Hæstir eru veggir í hlöðu og V, allt að 2 m eða meira,
og gafl II og brekkuveggur III rúmlega 1,5 m. Mjög víða eru veggir
rúmur 1 m á hæð, en síðan allt niður í eina steinaröð eða ekkert
(VI sums staðar).
Grjótið, sem húsin eru byggð úr, er tekið á staðnum og því mjög
fjölbreytt. Blágrýti, líparít og hrafntinna. Hellan á þökunum hefur
einnig verið tekin uppi við Grafargil, en þar er ágætt líparíb-
hellutak. Steinarnir eru yfirleitt köntóttir skriðusteinar 10—40 sm
í þvermál, en framveggur skála er þó úr miklu stærra grjóti. Þar
eru flestir steinar 50—80 sm í þvermál, og vega margir 250 kg
eða meira. Er það mun stærra grjót en nú er siður að byggja úr.
Ekki varð séð að neins staðar hafi verið torflög í veggjunum.
Veggjaþykkt er mjög mismikil. Framveggur III er um 3 m, fram-
veggur II 2 m og vesturveggur fjóss aðeins um 1,20 m. Enn þá
meiri er þó munur innveggja. Á milli I og III eru nær 4 m, milli
II og VI um 2 m, milli II og ganga til IV um 1,70 m og kampur
við IV aðeins rúmur 1 m.
Áður en lengra er farið, er rétt að gera grein fyrir stefnutáknum
þeim, sem notuð verða hér á eftir. X-ás mælikerfisins fyrir bæjar-
húsin stefnir 30,3° norðar en í vestur, og heita má að II (skálinn)
stefni eins. Þessi stefna er hér venjulega nefnd vestwr, og eru þá
önnur áttatákn snúin jafnmikið réttsælis frá réttum áttum. Þegar
sagt er inn, er átt við stefnu frá húsdyrum en fram gagnstæð átt,
og önnur stefnutákn eru samkvæmt málvenju.
Fram með endilangri bæjarröðinni hefur verið stétt úr mjög mis-
stórum hellum. Ekki er hún sérlega vandlega lögð, en sumir steinar
í henni eru æði stórir, einkum hellan fyrir bæjardyrum. Hún er
um 1,60 m að lengd og vegur vart minna en 800 kg. Stéttin var
athuguð austast á 7 m löngum kafla, fyrir framan I og II á 13 m
kafla og vestur hjá VII á stuttum kafla, og hafði stéttin alls staðar
sama svip. Til dæmis er frambrún hennar ekki lögð sem bein lína,
og er trúlegra, að hún hafi verið svo frá upphafi, þó mögulegt sé,
að frost hafi aflagað hana nokkuð og fært hellur úr stað. Framan
við stéttina virðist hafa verið sléttur pallur, ,,hlað“, a. m. k. frammi