Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1959, Blaðsíða 62

64
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
námsmenn komu með áhöld og aðferðir til eldþurrkunar á korni
og kunnáttuna að beita þeim.
Því miður er fátt vitað um aðferðir til kornþurrkunar á víkinga-
öld og því örðugt að gera sér ljósa grein fyrir venjum landnáms-
manna í því efni, en hér á eftir skal leitazt við að lýsa helztu
áhöldum við eldþurrkun koms á fyrri tímum.
Á Rogalandi var korn oft þurrkað á járnhellum eða steinhellum,
sem hitaðar voru yfir eldi, og hefur þessi aðferð haldizt fram á
þessa öld, en áhaldið var nefnt tussa, og er það talið skylt orðinu
þurr58). Jan Petersen hefur fundið svipaðan útbúnað í tóftum á
Rogalandi frá 6. og 7. öld59). Það er allstór hella, sem hvílir á
hleðslusteinum, og er hægt að kveikja eld eða koma fyrir glóð
undir henni, en utan með hellunni eru settir steinar, sem mynda
bryggju í kringum hana. Er tilgáta Jans Petersens mjög líkleg, að
þetta sé útbúnaður til kornþurrkunar. Matthías Þórðarson fann út-
búnað, mjög svipaðan þessu, í nyrðri rústunum á Bólstað við Álfta-
fjörð og kallar hann öskustó eða feluholu00). Þá er þess einnig að
minnast, að víða í fornum skálum á fslandi eru eldsprungnar hellur
í sambandi við langeldana og hefur Aage Roussell getið þess til,
að þetta sé tussa eins og tíðkast í Noregi, en telur að íslenzku hell-
urnar hafi verið notaðar við brauðabakstur01). Þykir mér trúlegt,
að þetta séu þau tæki, sem landnámsmenn notuðu fyrst og fremst
til kornþurrkunar. Þess ber þó að geta, að eitt allra algengasta
áhald í Noregi til kornþurrkunar er venjulegur pottur62), og má
vera að tíðkazt hafi að þurrka korn í pottum á landnámsöld, en
nú er þó ekki vitað, hve algengir pottar eða grýtur voru þá.
Önnur algeng aðferð var sú í Noregi að þurrka korn í baðstof-
um63). Það voru allrúmleg hús, og stóð þar vanalega reykofn í
öðru horninu við dyrnar, sem vanaiega voru í gafli, (sbr. ofninn
i baðstofunni í Gröf), en við hinn gaflinn voru ein eða fleiri breiðar
hillur, og á þær var kornið breitt. Fyrir kom, að hillur voru með
þremur veggjum. Er vafalítið, að snemma hafi (gufu)baðstofur
verið notaðar jafnframt til kornþurrkunar, en þegar gufuböð leggj
ast niður, helzt korn- og maltþurrkunin áfram, og húsið breytist
nokkuð í samræmi við hana.
Kjona nefnist þurrkhús austanfjalls í Noregi. Það er venjulega
tvær hæðir; er eldstæði á neðri hæð, sem er minni um sig en efri
hæðin, en í efra gólfi eru mörg smágöt, sem reyk og hita leggur
upp í gegnum, og er kornið breitt á það gólf. Vanalega stendur