Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1959, Blaðsíða 50

52
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
tvennt nálægt miðju. í Stöng eru þó báðir endar skálans mjög
áþekkir, en í Gröf er vissulega talsverður munur á útliti skálans
sitt hvorum megin þilsins, og bendir það til þess að austurendinn
hafi gegnt öðru hlutverki og ef til vill haft annað nafn en vestur-
hlutinn.
Setin í skálanum á milli þilja eru næsta ólík. Er örðugt að verj-
ast þeirri hugsun, að syðra setið hafi verið skipt í lokrekkjur, en
ekki gefur þessi uppgröftur neina glögga bendingu um það, hvernig
lokrekkjur hafa verið útbúnar, hvorki að gólfum né sængum, en
eitt fjalagólf hefur ekki verið yfir öllu syðra setinu.
Yfir nyrðra seti virðist hins vegar hafa verið þilja úr tré, en
óvíst er hvort þiljað hefur verið framan á setið, og miklu var set-
moldin kolablandnari fremst en upp við vegg. Svo sem fyrr er frá
sagt (bls. 18—20) liggja nokkrar óljósar steinaraðir þvert yfir setið.
Virðist trúlegt að þær séu undan trjám sem borið hafi setgólfið,
en það hafi verið gert úr borðum, sem legið hafi langsum í skálanum.
Það sem er einna óvenjulegast í þessum skála er hve eldstæðið
er óverulegt og lítið notað. Vissulega hefur skálinn verið lítið hit-
aður, og eldstæðisóveran vestast á syðra seti bendir til að spart
hafi verið farið með eldsneyti í skálanum. Allt bendir því til þess
að hér sé um að ræða svefnskála fremur en hinn forna eldaskála,
þar sem menn áður fyrr sátu við verk sín eða hvíldust við lang-
eldinn. Því síður hefur matargerð farið þar fram, enda eru mörg
önnur eldstæði í öðrum húsum í Gröf.
Skálinn í Gröf virðist hafa verið allgott hús, þiljaður að innan,
að minnsta kosti vestri hlutinn. Hefur þar verið sæmileg vist, en
ef til vill nokkuð köld á vetur. Ekki sáust þess merki, að verið hafi
loft í skálanum, en hugsanlegt er þó að það hafi verið í öðrum
hvorum endanum, en hvergi sáust merki til þess að loftstigi hafi
verið né gott rúm fyrir hann.
Á Þórhallsstöðum í Forsæludal gerðust mikil tíðindi fyrir hálfri
10. öld, þegar Grettir fékkst þar við Glám, en höfundur Grettis-
sögu lýsir þeim á stórfenglegan hátt. Sagan mun vera rituð um
svipað leyti og skálinn í Gröf var byggður eða skömmu fyrr, og
þó þetta gerist á öðru landshorni, er því líkast sem höfundur sög-
unnar hafi í huga skála mjög líkan þeim, sem var í Gröf. „Nú
líðr dagrinn, ok er menn skyldu fara til svefns, vildi Grettir eigi
fara af klæðum ok lagðisk niðr í setit gegnt lokrekkju bónda. Set-
stokkr var fyrir framan setit mjök sterkr, ok spyrndi hann þar í.