Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1959, Síða 115

í ORMS GINI
117
allir munkar til bænar og báðu fyrir honum með tárum. Þá tók hinn
sjúki að styrkjast og mælti: „Guði þakka eg, því að nú lét drekinn
mig lausan af bænum yðrum. Biði þér fyrir mér, því að eg em
búinn að snúast til munka atferðar og fyrirlíta veraldar líf“. Þá
snerist hann af öllu hjarta til Guðs og lifði við mikið vanheilindi
þá stund, er hann var síðan í þessum heimi, og andaðist svo, að
vér hyggjum hann leystan frá hinum forna dreka, þeim er hann
varaðist við í leiðréttingu sinni“.
5.
Frásögn þessi gæti vel verið heimild myndskerans, þótt vitanlega
sé ógerlegt að fullyrða, að svo hafi verið. Myndabrotin eru ekki
nema lítill hluti af heild, sem við vitum ekki, hve stór hefur verið.
En eftir því, sem ég fæ bezt séð, er sambandi sögunnar og mynd-
arinnar svo háttað, sem hér segir:
Maðurinn með höfuðklútinn á brotinu, sem merkt er k, er Theó-
dórus. Við hlið hans er munkur að telja um fyrir honum, en Theó-
dórus daufheyrist við. Svipað mun hafa vakað fyrir listamanninum
á ófullgerðu myndinni. Brotið d sýnir hluta af fjórum munkum,
sem virðast einnig vera að fella bænarstað að einhverjum, og gæti
það komið heim við hinar myndirnar og söguna. Brotin j og a, sem
eiga saman, sýna Theódórus í gini ormsins, og kemur það vel heim
við frásögnina, að munkarnir tveir virðast ekki sjá orminn. Þeir
eru með upplyftar hendur og biðja fyrir hinum glataða bróður. Og
brotið e sýnir annaðhvort ásókn hins illa dreka, áður en hann
þröngdi Theódórusi, eða þá hitt, hvernig hann slapp undan drek-
anum með aðstoð og hjálp munkanna.
Að lokum skulum við hyggja að brotunum, sem merkt eru / og <j.
Þau sýna það, sem bar fyrir augu Theódórusar af andlegum ógnum.
Hér er skyggnzt inn í annan og verri heim. Þetta eru kvölheimar.
I sambandi við sagnir í Díalógum Gregóríusar um slíkar sýnir
og aðrar leiðslubókmenntir, sem Islendingum voru kunnar á 12. öld
og síðar, er rétt að minna á tvö vísubrot. Annað kemur fyrir í
Svarfdælu, og hljóðar á þessa leið: Séð höfum sólheim, sjá munuð
annan. EruS ér sem vér alls um duldir0). Þetta brot er auðsæilega
tengt við leiðslu, verið er að minna á sýn inn í sólheim, þann sem
lýst er í síðari hluta Sólarljóða, en um leið eru hlustendur minntir
á, að þeir munu sjá annan og verri heim.
Hitt brotið er draumvísa í Sturlungu. Hún hljóðar svo: