Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1969, Page 61

SKILDAHÚFA
65
mjög nákvæm lýsing á skildahúfu, sem hann sá í Görðum á Álfta-
nesi í október 1791. Um afdrif húfunnar er ekki vitað, en Sveinn
lýsir henni á þessa leið: „Kona prófasts4 sýndi mér svonefnda
skilcLahúfti (Skjoldhue), sem heyrir til hinum forna þjóðbúningi,
sem enn er mikið notaður. Þar eð húfu þessari hefur ekki verið lýst
fyrr af ferðamönnum með öðrum þjó'ðbúningi landsmanna, ætla
ég að lýsa henni stuttlega. Hún er flöt og kringlótt, 10 þumlungar
[25,4 cm] í þvermál, tvöföld og með kringlóttu opi að neðanverðu.
Að ofan er hún klædd svörtu flaueli og með gylltum silfurskildi eða
hnappi í miðju, og er hann nálægt 5 þumlungum [12,7 cm] í þver-
mál. Að innan er húfan fóðruð með svörtu emsklæði. Að utanver'ðu
er húfan brydd með % þumlungs [1,9 cm] breiðum gullborða. Eins
og áður er sagt, er kringlótt op, nálægt 4 þumlungum [10,2 cm] að
þvermáli, neðan á húfunni, og eru rendur þess einnig bryddar með
gullborða. Kringum þetta op er húfan að neðanverðu klædd svörtu
flaueli og þétt sett gylltum silfurskjöldum, sem eru nærri jafn-
breiðir og umger'ð húfunnar (Dobbelturen). Á þessari húfu [réttari
þýðing mun vera: Á þessum hluta húfunnar] voru sjö skildir. Sex
þeirra voru jafnstórir, hver með 6 laufum, en hinn sjöundi var
stærstur, nálægt 4y2 þumlungi [11,4 cm] að þvermáli, og með 18
hangandi silfurlaufum. Allir eru skildirnir úr víravirki, en af því
er ekki sjaldgæft að finna hina fegurstu gripi, sem unnir eru hér á
landi. Innan í húfuna er hafður hattflóki eða pappi til þess að gera
hana nægilega stinna. Þegar húfan er sett upp, er kollurinn fylltur
með pappír. Þá er efsta hluta skautafaldsins (Sjá FerðabóJc Eggerts
og Bjarna.) stungið gegnum opið á húfunni, þannig að stærsti skjöld-
urinn snýr beint fram. Skautafaldurinn er.þá hafður lægri og þykk-
ari en venja er til, svo að hann geti borið húfuna uppi. Sagt er, að
húfa þessi hafi einungis veri'ð notuð sem brúðarskart, en nú er hún
að mestu horfin.“5
Nationalmus. 12013/1964.
Leifar þær af skildahúfu, sem varðveittar eru í Þjóðminjasafni
Dana, komu til safnsins árið 1861. Hlutu þær skrásetningartölurn-
ar 19712/1861 og W 1014 c. Árið 1964 munu þær hafa verið töl'u-
settar að nýju, en árið 1965 voru þær teknar til gagngerðrar at-
hugunar og viðgerðar í textílviðgerðardeild safnsins.0 Um þær skrif-
aði Matthías Þórðarson meðal annars eftirfarandi árið 1918: „Skilt-
húfuskildir (sbr. nr. 9896 [þ. e. nú Þjms. 10934]) úr silfri, gylltir,
7+1 að tölu; 1 er stærstur, 10,7 cm [10,8 cm7] áð þvermáli, en hinir
5