Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Blaðsíða 29

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Blaðsíða 29
BJARNAGARÐUR 33 Lundarkirkja og besta bú berst í vatnaróti. Hvar er sóknin hennar nú hulin aur og grjóti? Byggð á Landbrotshrauni — Elstu heimildir um byggð í Landbroti og einnig þær elstu, er nefna Landbrot með nafni, eru máldagi fyrir kristbú á Dalbæ eystri með landi í Hraungerði og máldagi fyrir kristbú á grannbýlinu Uppsöl- um.48 Líklegt má telja, að Hraungerði sé nafn á býli nærri Dalbæ, sem komið hafi verið i eyði, er máldaginn var skráður. í máldaganum fyrir kristbúið að Uppsölum eru nefndir ,,átta tigir mels í hatuninga mel“ og bendir þetta til þess, að býlið Hátún hafi þá einnig verið til komið. Sem sagt, fjögur býli eldri en skráning ofangreindra máldaga, sem Jón Sigurðsson, er sá um útgáfu fyrsta bindis fornbréfasafnsins, taldi skráða um 1150. Jón taldi einnig, að sá Guðini, sem skv. máldaganum gaf þessi kristbú, væri sá Guðini með viður- nefninu „hinn góði“, er í Jóns sögu Gunnlaugs munks er kallaður „heilagur maður“ og hafi gjöf hans verið stofnuð ,,um 1070 eða jafnvel fyrr“.49 Þetta er þó ekki öruggt og raunar ekki heldur ársetning máldaganna, en þeir bera þó með sér, að vera ærið gamlir. Öruggt er, að býlið Tunga var setið fyrir miðja 13. öld, því þess er getið í sambandi við atburði árið 1249, sem síðar verður að vikið. Ekki er vitað um legu Hraungerðis, en hin býlin fjögur, sem hér hafa verið nefnd, hafa, svo lengi sem vitað er til, verið uppi á jaðri Landbrots- hraunsins og engin sjáanleg merki þess að þau hafi nokkru sinni verið utan við hraunið. Ofangreindar upplýsingar vekja til umhugsunar um aldur Landbrots- hraunsins, sem er hluti þeirra víðáttumiklu hrauna, er upptök eiga i Eldgjá. Jón Steingrímsson mun vera sá fyrsti, er víkur að aldri Landbrotshrauns og telur það yngra en landnám.50 Sá er þetta ritar taldi það í eina tið vera frá um 700 e.Kr.51 Jón Jónsson, jarðfræðingur, telur það um 5200 ára.52 Gjósku- lagarannsóknir Guðrúnar Larsen53 hafa nú fært sönnur á þá skoðun Þorvalds Thoroddsens, er fyrstur kannaði Eldgjá,54 að Landbrotshraunið sé frá fyrri hluta 10. aldar. Byggir Guðrún aðallega á jarðvegssniðum nærri Ytri-Dalbæ, þar sem tota úr Landbrotshrauninu hefur ekið þykkum moldarjarðvegi saman í fellingar, sem eru yngri en landnámslagið svokallaða, en það er frá um 900. Svipaðar fellingar og við Dalbæ er raunar einnig að sjá framan við Landbrots- hraunið í norðurbakka svonefndrar Rásar, vestur af rústum þess bæjar að Hólmi, sem fluttur var vegna Skaftárelda. Smiðshöggið á ákvarðanirnar á aldri Landbrotshrauns hefur nú verið rekið af dönskum eðlisfræðingi, C.U. Hammer. Hann hefur unnið vísindalegt afrek, er varðar okkur íslendinga
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.