Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Årgang

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Side 96

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Side 96
100 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS syni. Eftir nákvæma rannsókn og samanburð við hluti af flokki 1 og 2 fannst okkur varla efi á að verkið væri frá hvorugri þeirri hendi. Niðurstaðan verður þá sú að fjölin byggir ekki brú milli flokkanna í þeim skilningi að unnt sé að eigna þá einum og sama listamanni. Þvert á móti virð- ist hún sýna að hér séu þrír menn á ferðinni. 1) Höfundur flokks 1, smá- skurður með að nokkru leyti rokokóættuðum mannamyndum, en jurtaskreyti sem aðeins óverulega hefur svip af evrópsku rokokkó og stendur nær renessans og barokk. 2) Höfundur flokks 2, sem sýnir mjög persónulega sam- bræðslu efnisatriða frá régence, blómabarokki og akantusbarokki, en ekki nema lítil áhrif frá rokokkó. Allar líkur mæla með því að þessi listamaður hafi verið hinn þekkti ,,bíldhöggvari“ Hallgrímur Jónsson. 3) Tréskerinn eða bíldhöggvarinn sem vann fyrir Ólaf Stefánsson amtmann þegar hann lét reisa og skreyta torfkirkju II í Hólum í Eyjafirði. Það listaverk hans sem við þekkjum er með básúnuenglum og jurtaskreyti sem ber svip af barokkstílnum. Þessi þrískipting gæti í rauninni bent til þess að tréskurðarhefðin á Norður- landi á ofanverðri 18. öld hafi verið auðugri en maður ef til vill hefur haldið.15 Óskandi væri að þessi greining milli þriggja mismunandi skurðhanda eða list- rænna persónuleika í tréskurði gæti orðið fyrsta skrefið á þeirri leið að bera endanleg kennsl á listamennina. Hver veit nema einstakt langminni íslendinga og mikil persónusöguleg þekking þeirra varpi að lokum alskæru ljósi á þetta. Kristján Eldjárn þýddi TILVITNANIR 1 Planteornamentikken i islandsk treskurd I-II, Kobenhavn 1967. Einkum I, bls. 98, 111-112. 2 Hörður Ágústsson: Fornir húsaviðir í Hólum. Árbók 1978, bls. 5-66. 3 Þriðja verki sem hér er til sýnis verðum við að sleppa í þessu sambandi. Það er fínlegt skreyti sem hefur getað verið toppstykki. Á því er engilshöfuð í miðju og skrautverk með blómum og ávöxtum til beggja hliða. Það virðist lítið eiga skylt við flokkana tvo. I samanburði við flokk 2 er sérstaklega engilshöfuðið of fínlegt og nákvæmlega skorið. 4 Áður nákvæmlega lýst í Árbók 1957-1958, bls. 24-25. 5 Öðrum kistlinum (6. mynd) er nákvæmlega lýst í Árbók 1961, bls. 119-120. 6 „Auðséð er, að hér er verið að fylgja höfðingja á hest, og drekka hestaskálina, sem kölluð var“, segir Sigurður Vigfússon (1878) um myndefnið á kistlinum Þjms. 901, 8. mynd. (Skýrsla um Forngripasafn íslands II, 1, Reykjavík 1881, bls. 30.) Búningi mannanna lýsir hann á þessa leið: „Maðurinn á hestinum ... er í dökkrauðum rokk, og er röð af hnöppum niðureptir barminum ofan úr; innan undir er hann í nokkurs konar hárauðu vesti síðu, með hnapparöð á barminum; ekki verður séð, hvort hann er í háum stígvélum eða með hæla-háa skó; ... Maðurinn, sem stendur undir laufinu á móti, hefir sama búnað, nema hann er i hárauðum rokk, í grænu vesti undir og gulum brókum." 7 Um kvenbúninginn á kistlinum Þjms. 901, 8. mynd, segir Sigurður Vigfússon á sama stað:
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.