Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Volume

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Page 96

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Page 96
100 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS syni. Eftir nákvæma rannsókn og samanburð við hluti af flokki 1 og 2 fannst okkur varla efi á að verkið væri frá hvorugri þeirri hendi. Niðurstaðan verður þá sú að fjölin byggir ekki brú milli flokkanna í þeim skilningi að unnt sé að eigna þá einum og sama listamanni. Þvert á móti virð- ist hún sýna að hér séu þrír menn á ferðinni. 1) Höfundur flokks 1, smá- skurður með að nokkru leyti rokokóættuðum mannamyndum, en jurtaskreyti sem aðeins óverulega hefur svip af evrópsku rokokkó og stendur nær renessans og barokk. 2) Höfundur flokks 2, sem sýnir mjög persónulega sam- bræðslu efnisatriða frá régence, blómabarokki og akantusbarokki, en ekki nema lítil áhrif frá rokokkó. Allar líkur mæla með því að þessi listamaður hafi verið hinn þekkti ,,bíldhöggvari“ Hallgrímur Jónsson. 3) Tréskerinn eða bíldhöggvarinn sem vann fyrir Ólaf Stefánsson amtmann þegar hann lét reisa og skreyta torfkirkju II í Hólum í Eyjafirði. Það listaverk hans sem við þekkjum er með básúnuenglum og jurtaskreyti sem ber svip af barokkstílnum. Þessi þrískipting gæti í rauninni bent til þess að tréskurðarhefðin á Norður- landi á ofanverðri 18. öld hafi verið auðugri en maður ef til vill hefur haldið.15 Óskandi væri að þessi greining milli þriggja mismunandi skurðhanda eða list- rænna persónuleika í tréskurði gæti orðið fyrsta skrefið á þeirri leið að bera endanleg kennsl á listamennina. Hver veit nema einstakt langminni íslendinga og mikil persónusöguleg þekking þeirra varpi að lokum alskæru ljósi á þetta. Kristján Eldjárn þýddi TILVITNANIR 1 Planteornamentikken i islandsk treskurd I-II, Kobenhavn 1967. Einkum I, bls. 98, 111-112. 2 Hörður Ágústsson: Fornir húsaviðir í Hólum. Árbók 1978, bls. 5-66. 3 Þriðja verki sem hér er til sýnis verðum við að sleppa í þessu sambandi. Það er fínlegt skreyti sem hefur getað verið toppstykki. Á því er engilshöfuð í miðju og skrautverk með blómum og ávöxtum til beggja hliða. Það virðist lítið eiga skylt við flokkana tvo. I samanburði við flokk 2 er sérstaklega engilshöfuðið of fínlegt og nákvæmlega skorið. 4 Áður nákvæmlega lýst í Árbók 1957-1958, bls. 24-25. 5 Öðrum kistlinum (6. mynd) er nákvæmlega lýst í Árbók 1961, bls. 119-120. 6 „Auðséð er, að hér er verið að fylgja höfðingja á hest, og drekka hestaskálina, sem kölluð var“, segir Sigurður Vigfússon (1878) um myndefnið á kistlinum Þjms. 901, 8. mynd. (Skýrsla um Forngripasafn íslands II, 1, Reykjavík 1881, bls. 30.) Búningi mannanna lýsir hann á þessa leið: „Maðurinn á hestinum ... er í dökkrauðum rokk, og er röð af hnöppum niðureptir barminum ofan úr; innan undir er hann í nokkurs konar hárauðu vesti síðu, með hnapparöð á barminum; ekki verður séð, hvort hann er í háum stígvélum eða með hæla-háa skó; ... Maðurinn, sem stendur undir laufinu á móti, hefir sama búnað, nema hann er i hárauðum rokk, í grænu vesti undir og gulum brókum." 7 Um kvenbúninginn á kistlinum Þjms. 901, 8. mynd, segir Sigurður Vigfússon á sama stað:
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164
Page 165
Page 166
Page 167
Page 168
Page 169
Page 170
Page 171
Page 172
Page 173
Page 174
Page 175
Page 176
Page 177
Page 178
Page 179
Page 180

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.