Eimreiðin - 01.05.1902, Blaðsíða 42

22
rétt á meðan ófriðurinn fyrri (1849) stóð sem liæst, svo að I850
átti þjóðin tvöföldum sigri að hrósa. En með Kristjáni níunda
1S63 var þjóðinni aftur stefnt í voða og vatidræði. Þjóðverjar
(Prússar) sóttu Dani aftur heitn með þeim opstopa, að ekki hélt
við. Mistu Danir þá eftir stutta, en sárbeitta vörn öll sín (3) her-
togadæmi. Pá hófust og brátt hinir miklu flokkadrættir innan-
lands (»Hægri og Vinstri«), sem enn eru ósáttir. En þó Dan-
mörk hafi mjög staðið í stað, eða miður, í stjórnmálum og trúar-
efnum, (sem síðar skal sýnt), síðan 1860, hafa þó umbætur og
framfarir landsins í flestum öðrum greinum orðið svo miklar, að
fádæmum má gegna. Landbúnaður Dana og verzlunarmagn hefur
náð frægð og frama um allan mentaðan heim, og ræktun hinna
józku lyngfláka og roksanda (0: 100 □ míiur) verður fullgjörð
áður mörg ár þessarar aldar eru liðin. Verður það meira og miklu
varanlegra afreksverk Dana, en allar sigurvinningar þeirra á vík-
ingaöldunum. Næst búnaðarframförum landsins er uppgangur þess
f skóla- og mentamálum, svo og í listum og vísindum. Og svo
hefur fólki fjölgað í Danmörku á þessari öld, að svo er talið, að
mannfjöldi Danaríkis árið 1900 sé því nær hinn sami, sem hann
taldist árið 1800 — í Danmörku, Noregi og hertogadæmunum sam-
anlögðum! Og þó munar enn meira hinu, að allur þorri þjóðar-
innar er nú ein þjóð, margfalt betur mentuð og sjálfstæð, svo og
gædd margfalt meiri og fleiri skilj'rðum til allra þrifa og farsældar.
Og — þó er þar enn pottur brotin í landi og fólkið fult af
flokkadrætti — einmitt í mestu málum þjóðarinnar: stjórnmálum
og trúarmálum.
Og til þess nú að gefa lesendum þessa rits rétta og rækilega
skýrslu um trúmála-horfur Dana nú um aldamótin, vil ég hér laus-
lega og frjálslega snara á vort mál grein eftir alkuntian, einarðan
og andríkan danskan prest og blaðamann, Uffe Birkedal,1 og
byrjar hann svo mál sitt:
Hvernig sem hin trúarlegu spursmál eru skoðuð, verða allir
að játa, að þau liggja þungt á hjarta þjóðarinnar. Pess vegna
hljóta allir þeir, sem láta sér mildu varða menningarefni lands og
lýðs, að veita mikla athygli öllum hreyfingarstraumum í þjóðkirkj-
utini. Mörg þau verkefni, sem leysa þarf í allsherjarmálum lands-
1 Sbr. TILSKUEREN í október 1900: ^Religios Forsumpning og kulturel Til-
bagegang-«.