Eimreiðin - 01.05.1902, Blaðsíða 70

150
áður prestur hóf fyrir hans hönd bónorð við dóttur sina. Hún svaraði,
að sér þætti ekkert vænt um hann, en hann sýndi henni fram á, hve
góður eiginmaður hann mundi verða og kom svo fortölum sínum, að
hún lét undan og giftist honum. En aldrei gat hún fengið ást á hon-
um, hversu góður sem hann var henni.
Svo þegar Porkell kom heim úr kaupstaðnum árið eftir að þau
giftust, sagði hann, að Asgeir væri kominn til landsins og orðinn sýslu-
maður þeirra, — ógiftur og ólofaður. reir höfðu fundist í kaupstaðn-
um, æskuvinirnir, og með því að sýslumaður átti engan vfsan sama-
stað, haíði Þorkell boðið honum að vera hjá sér til næsta vors, en þá
ætlaði Ásgeir að reisa bú. Petta var að leiða Pórdísi í freistni, enda
fóru leikar svo, þrátt fyrir alla varúð og viðleitni á að standast allar
ástríður, að rorkell einu sinni kom að þeim sýslumanni og konu sinni
í faðmlögum, — eina sinnið, sem það kom fyrir. Hún iðraðist fram-
komu sinnar sáran og reyndi að bæta yfir afbrot sitt, og rorkell fyrir-
gaf henni og reyndist henni jafnan hinn bezti eiginmaður. En Ásgeir
rak hann þó brott og hann fór næsta vor alfarinn af landi burt. En þó
Pórdís jafhan gerði sér alt far um, að reynast manni sínum góð kona og
bæri mikla virðingu fyrir honum sem manni, átti hún þó í sífeldu stríði
við sjálfa sig. rví hún gat aldrei elskað hann, þrátt fyrir alla hans
kosti og öll hans gæði. Og hún gat heldur aldrei gleymt Asgeiri eða
kæft ást sína til hans, þrátt fyrir alla hans ókosti, léttúð og brigð-
mælgi.
En menn fá litla hugmynd um þessa sögu af því, sem hér hefir
verið sagt. Menn verða að lesa söguna sjálfa. Og þá trúum vér ekki
öðru, en að fiestum muni finnast til um. í henni er dýpi mannlegrar
sálar kannað betur, en menn hafa nokkur dæmi til fyr á íslenzku. Og
allur frágangurinn á henni er svo af bragðslegur, að vér hikum oss ekki
við að segja, að á hærra stig hefir íslenzkur sagnaskáldskapur ekki
komist hingað til, og vér efumst um, að fram úr þessu verði farið.
Vér höfum að minsta kosti aldrei haft meiri listanautn af að lesa neina
sögu, hvorki útlenda né innlenda. Vér efumst ekki um, að hún verði
þýdd á útlend mál, og vér bíðum óhræddir eftir dómi útlendra fagur-
fræðinga um hana.
Að endingu getum vér ekki stilt oss um, að setja hér niðurlag
þessarar sögu, og vonum að mönnum smakkist það svo, að menn langi
í meira. rað hljóðar svo:
Var ég þá komin upp á hjallann, sem örðugastur var upp-
göngu?
Ég læt að minsta kosti svo, sem ég hafi komist það. Og ég vona,
guð fyrirgefi mér, ef einhver sporin upp á brúnína hafa verið óstigin.
Ég gerði það, sem ég gat. Ég reyndi stöðugt að hugsa um, hvað
hann værí góður, hreinhjartaður, stiltur, sannarlegt karlmenni. Ég
reyndi að hafa það altaf hugfast, hvernig hann efndi orð sín í fjár-
húsinu — að bera mig á höndum sér alt lífið.
En ég þurfti að setja mér að hugsa um þetta. Pær voru svo
óáleitnar, þær hugsanirnar — komu sjaldan af sjálfum sér.
Aðrar hugsanir komu óboðnar . . . Ég breiddi upp yfir höfuð,
þorði ekki að líta á neinn eða neitt, og grét í rúminu daginn eftir fjár-