Eimreiðin - 01.05.1902, Blaðsíða 49

I2g
íns og stöðu hans, orðs og æðis, ímyndunar og virkileiks, slær
mjög kýmilegum blæ á þessa frumherja hinnar ev.-lúth. kirkju.
En mál þetta á líka mjög alvarlega hlið. Pað er stórt lán, að hin
danska þjóð er gædd þeirri náðargáfu, sem fljótt skilur það sem
hlægilegt er. Og þeir eru margir, og fjölgar óðum, sem hlæja að
þessum hálaunuðu píslarvottum ríkisins, að harðstjórum, sem iáta
eins og þeir væru þjáðir og þrælkaðir. En það er líka full ástæða
til að mönnum gremjist, hvað þjóðinni er boðið, sem ofan á stjórnlegt
gjörræði á nú að þola óvirðing í andlegum málum og þann ójafnað
frá báðum flokkum, að láta ráðríkan minnihluta ráða lögum og
lofum, enda býður hvor ójafhaðurinn öðrum heim, þar sem hvor
er á annars bandi flokkanna.
En öldungis víst er það, að andspænis »fámenna hópnum«,
sem reynir til að halda í helgreipum öllu andans lífi í landi voru,
einkum hinu kirkjulega, stendur fjölmennur flokkur, allur þorri
þjóðarinnar, sem finnur ekki framar, né fundið hefur nú í langan
tíma fullnægju fyrir trúarþörf sína í kirkju meirihlutans, þjóðkirkj-
unni. Pað sem ekki voru vitanleg ósannindi fyrir hálfri öld síðan,
þegar ríkiskirkjan tók lýðfrelsisnafnið og nefndi sig þjóðkirkju, það
er nú loksins komið vel í ljós og kemur betur og betur. Og jafnvíst
sem það er, að vitanleg ósannindi eru skaðræði, ekki síður fyrir alla
en hvern einstakan, eins víst er það, að enginn getur og enginn
ætti, ef hann vill þjóð sinni vei, að umbera þegjandi þessa þjóð-
lygi í kirkju vorri, og láta sér nægja einungis að ypta öxlum.
Vví hvað sem persónulegri lífsskoðun líður, ætti hver skynsamur
maður í mannfélaginu að krefjast þess, að þessari hræsnislygi sé
hrundið, þar eð hún er sýnilegasta sóttnæmiskveykja gagnvart
gjörvöllu þjóðfélaginu.
Stórmikill meirihluti dönsku þjóðarinnar er fríhyggjufólk. I
fjórar aldir hefur það verið mótmælendatrúar og haldið sér gegnum
bæði 18. öldina og hina 19. Fólk þetta ber enganveginn litla lotn-
ingu fyrir helgum hlutum, og hefur mikið af guðsótta í arf tekið
—, en er samt í heild sinni, eins og hver önnur mótmælenda
þjóð, skynsemistrúarleg. Pess er skylt að geta, að Grúndtvígs-
stefnan, sem í broddi lífs síns var hinn gamli Lúthersdómur endur-
vakinn, ásamt skoðun Grúndtvígs sjálfs í viðbót, hún hefur nú það eina
erindi við æskulýðinn í þeim flokki og lýðháskólana, að brýna fyrir
honum þýðingu frelsins og allra þjóðlegra og mannlegra hluta. En
trúarlega skoðaður er æskulýður þessi fríhyggjandi, hvort sem hann
9