Eimreiðin - 01.05.1916, Page 60

136
• V i ð 1 e g g i kölluðu fornmenn staUrfætur þá, sem fótlausir
notuðu til gangs. 1 sögunum hittum við Póri viðlegg, Önund
tréfót og fleiri með svipuðum auknefnum. Laghentir menn
hafa líka í þá daga reynt að lappa upp á vesalings vopnbitnu
karlana, til þess að gjöra þá aftur færa til víga og vinnubragða.
í>ó mun sú smíðagrein aldrei hafa komist mjög langt hjá oss ís-
lendingum, því til skamms tíma hafa fótlausir menn annaðhvort
látið sér nægja hækjur eða stafi, til að styðja sig við, og sumir
hafa jafnvel sætt sig við að skríða á hnjánum, til að fara ferða
sinna. Mér er t. d. fyrir barnsminni karl á Rangárvöllum, sem
hafði mist báða fætur um mjóaleggi eftir kal, og var kallaður
Brandur fótalausi. Hann fór skríðandi um héraðið bæ frá bæ, til
að beiðast ölmusu, og var í skinnbrók, til að hlífa betur hnjánum.
(Það var annars einkennilegur karl, sem allir krakkar voru hræddir við, því
hann hafði þann kæk, að gret.ta sig allan í framan og reka út úr sér tunguna
milli setninganna, er hann talaði, eins og í staðinn fyrir kommur, punkta og semí-
kommur.) —
Gervilimir voru yfirleitt ófullkomnir fyr á öldum, enda þekt-
ust þá ekki eins hagkvæm efni til að smíða þá úr eins og nú á
tímum.
Enn þá hljóta þó allir að dást að gervihendinni hans Götz
von Berlichingen, sem geymd er í þjóðmenjasafninu í Potsdam.
Götz var riddari mikill og vígamaður á dögum Lúters, merk-
ur karl, en mest þektur af hinu fræga leikriti, sem Göthe skrifaði
um hann. Hann misti hönd sína í bardaga og varð að láta af
vígaferlum um hríð; en þá gjörði hann sér járnhönd, sem var
mesta listasmíði, og með henni gat hann barist, eftir sem áður,
og hefnt sín duglega. »Riddarinn járnhenti« var hann síðan kall-
aður, »ok þótti engum fýsilegt, at eiga náttból undir exi hans«,
mátti segja um hann eins og Pormóð. Höndin var líkust hanzka,
fingurnir liðaðir og mátti hreyfa þá og setja í fastar stellingar
með heilbrigðu hendinni.
Á þessum síðustu og verstu tímum, þegar sá helvízki ófrið-
ur geisar, er fleira af limalausum mönnum en nokkru sinni áður,
og þess vegna meiri eftirspurn eftir gervilimum en nokkru sinni
áður.
í blöðum frá ófriðarlöndunum má lesa öfgakendar greinar
um hina nýju gervilimi, sem örkumlamenn eigi kost á að fá, og
því er t. d. lýst, hversu fótlausir menn geti hlaupið og stokkið