Eimreiðin - 01.09.1916, Blaðsíða 56

2 I 2
Jóns um aðra hugræna kvennveru, sem óð á bægslunum á hans tíma.
En nú mundi hann hafa snúið máli sínu á þessa sveifina, ef hann
mætti líta upp úr gröf sinni, og sjá alla þá ósvinnu, sem gerð er í
nafni ættjarðarástar og föðurlandskærleika, út um heimskringluna og
heima hér á mörlandinu.
Tolstoy gamli vakti máls á þessu efni fyrstur manna, svo að mér
sé kunnugt. Honum var vorkunn að vísu.
Hann bjó í því landi, sem »víðfrægt er að endemum« og mest
fyrir þá sök, að stjórnin vann allskonar ódæði í nafni föðurlandselsk-
unnar. Stjórnin rak menn og konur í æfilanga útlegð — í hennar nafni.
Stjórnin sveitfesti fjölda allra beztu sona sinna í fangelsunum —
í hennar nafni. Stjórnin þröngvaði sonum þjóðarinnar og dætrum til
sömu trúar og stjórnin þóttist hafa — í hennar nafni. Og rússneska
stjórnin veitti brennivínsflóðinu út yfir gjörvalt landið — i hennar nafni.
— Alt var þetta unnið í nafni ættjarðarástar og föðurlandskærleika.
Og sama ástin blótaði til þess dag og nótt, að hervaldið rússneska
næði tangarhaldi — blóðugu og jámhörðu tangarhaldi á hálfri heims-
kringlunni.
Tolstoy sá þetta alt og vissi af sögu og sjón liðins og nálægs tíma.
Og hann sá fjær sér og lengra í tímann. Hann sá það, sem
reyndar er alkunnugt, að Gyðingar brutu sjálfa sig úr hálsliðunum
fyrir nærri 1900 árum. Gorgeir ættjarðarástarinnar olli því. f’eir þótt-
ust vera hnjákollabörn drottins allsherjar, þóttust búa í því landi, sem
hann elskaði eitt og einungis. Þess vegna þóttust þeir mega gera alt,
sem þá lysti í viðskiftunum við nágrannaþjóðirnar. Þess vegna, vegna
þess, að guð unni þeim einum, þóttust þeir gera vel, þegar þeir ruðu
jörðina í blóði nágranna sinna. —
Þar kemur fyrst í ljós afskræmd ættjarðarást, svo að sögur fari af.
En sú ættjarðarást dregur guðdóm sinn niður í sorpið, sem ræður
hann til sín í herþjónustu. Kristur metur ættjarðarástina lítils. Eitt er
vort föðurland, á himnum, segir hann. En áhangendur hans skeyta
alls engu þeirri kenningu meistara síns og haga sér eins og Múham-
eðstrúarmenn, sem breiða út trú sína með blóðugum vopnum, ef eigi
gengur með friðsælu.
Tolstoy sá í hendi sér, að þessi ranghverfa ættjarðarást olli því,
að Rússland vakti með vopnum og svaf í brynjunni — var í vígahug
nótt og dag. Hann vissi, að sama járnaldarsálin blés smiðjubelginn í
Essen, þar sem fallbyssur Þjóðveija voru steyptar og soðnar. Járn-
karlinn mikli, Bismark, var einn þessi ættjarðarvinur, sem lét vígroða
vopnasmiðjanna renna saman við morgunbjarma guðsríkis í huga sínum
og framkvæmd. Ef einhver efast um þetta, að satt sé, skyldi sá hinn
sami kynna sér hugsanir og orð þessa járnhauss. T. d. mælti hann eitt
sinn á þingi Þjóðverja eitthvað á þessa leið:
Það er eins víst og dagur kemur á eftir nótt, að Frakkar og Þjóð-
veijar berast á banaspjótum. En við vitum ekki, hvenær það verður.
» Vib getum ekki gœgst i spilin hjá forsjóninni.<t
— Já, forsjónin hélt á þeim spilum! Þó það væri! Samkvæmt
þessari hugsun hafði drottinn allsherjar gát á hermálum þessa lands og
lét spilin liggja þannig, að Þjóðverjar berðust samkvæmt sínum vilja.