Eimreiðin - 01.09.1916, Blaðsíða 38

194
yfir landamæri ríkisins, þá kveður hann sjálfsagt að reka þá á
braut sem hraðast. Pað er eiginlega fyrst kristindómurinn og
kenningar hans, sem ryðja brautina fyrir öllum mannréttindahug-
myndum og mannúðarstofnunum nútímans. Fyrst var það stjórn
sjálfrar kirkjunnar, en seinna klaustrin og hinar mörgu munka-
reglur, sem gengu í broddi fylkingar fyrir öllu mannuðarstarfi og
samhygðarfélagsskap. Enn þá seinna voru það iðnaðarmanna- og
iðnaðarfélögin, er með ákvæðum og lögum skuldbundu félags;
menn til að styrkja og styðja hver annan með allri hjálpsemi,
aðhjúkrun og fjárframlögum, ef veikindi eða önnur óhöpp bar að
höndum. Pessi samtök iðnaðarfélaganna má því með réttu skoða
sem undanfara eða fyrirrennara sjúkrasamlaga-hreyfingarinnar.
Pað voru Pjóðverjar, sem fyrstir allra þjóða komu á stofn
almennum sjúkrasamlögum; voru þeir þar, sem í flestum öðrum
greinum, er snerta vátryggingu og ábyrgðarmál og alt annað, er
miðar að því að tryggja þjóðfélagslífið, fremstir í flokki allra þjóða.
í Danmörku voru sjúkrasamlögin viðurkend af ríkinu og þeim
veittur styrkur af opinberu fé árið 1892. Á Pýzkalandi var hið
sama ár öllum verkamönnum, og þeim, sem líkt er ástatt með í
efnalegu tilliti, lögboðið að ganga í og vera félagar í einhverju
sjúkrasamlagi, er viðurkent væri af ríkinu. Pað er strax hægt að
sjá muninn. í Danmörku, og annarstaðar á Norðurlöndum, er
sjúkrasamlagahreyfingin studd af ríkinu, en menn annars ekki á
nokkurn hátt þvingaðir til að ganga í félögin; hverjum manni í
sjálfsvald sett, að tryggja sig á þennan hátt eða láta það ógert.
Á Pýzkalandi eru menn látnir lúta lögboði í þessu sem öðru, er
stuðlar að því, að gera þjóðina sterka og öfluga, meðal annars í
efnalegu og heiibrigðislegu tilliti. Englendingar, sem eru sein-
dregnir til allra nýmæla og vanafastir mjög, voru lengi eftirbátar
annarra þjóða hvað sjúkrasamlagahreyfinguna snerti, og það eru
ekki nema ein 5—6 ár síðan, að þáverandi innanríkisráðgjafi þeirra,
Lloyd George, með dugnaði miklum og atorku fékk lögum um
ríkisviðurkend sjúkrasamlög hamrað gegnum þingið eftir mikla
styrjöld og stríð við afturhaldsflokkinn og meira að segja við
læknastéttina ensku.
Pað má víst með sanni fullyrða, að í engu landi hafa sjúkra-
samlög náð jafnmikilli þróun eins og hér í Danmörku. Félags-
mannatalan í sjúkrasamlögum þeim, er fá styrk úr ríkissjóði, hefir
aukist stórkostlega ár frá ári, einkum og sérílagi síðustu 3—4 árin.