Eimreiðin


Eimreiðin - 01.09.1916, Blaðsíða 33

Eimreiðin - 01.09.1916, Blaðsíða 33
189 beina mælingu stærðanna. Birta stjörnu eða ljósmagn gefur þó dálitla bendingu um hlutfallslega stærð stjarna. Pannig hafa menn mælt, að hin skæra stjarna Kanópus sendir frá sér 10 þúsund sinnum meira ljós en vor sól; ef nú yfirborð hennar hefir sama Ijósmagn sem yfirborð sólar, yrði þvermál hennar að vera 100 sinnum. meira. En með því Kanópus er hvít stjarna, eins og Siríus, er hún líklega töluvert heitari en vor sól og hefir því meira ljósmagn; en þó ljósafl hennar sé 20 sinnum meira á hverjum bletti, en ljósafl vorrar sólar, þá hlýtur hún að vera 22Ya sinnum meiri að þvermáli. Nú eru líklega hinar hvítu stjörn- ur ákaflega heitir gufuhnettir og efnið miklu léttara en í vorri sól, en þá verður víðátta þeirra eða stærð í geimnum þess meiri. Beta í Ökumanni er stjarna 2. stærðar og tvístjarna, 5 sinnum stærri að efnismagni en vor sól, og lýsir 117 sinnum meira; tví- stjarnan Gamma í Ljónsmerki er líka stjarna af 2. stærð, en lýsir 300 sinnum meira en sólin, o. s. frv. Af þessum og fleiri dæm- um, sem hægt væri að tilfæra, er það augljóst, að margar stjörn- ur eru bæði stærri og bjartari en sólin; en til eru líka allmargar stjörnur, sem menn vita um, að lýsa miklu minna, og það jafnvel 50—100 sinnum minna en vor sól; þessar stjörnur hljóta því að vera minni en sólin, eða hafa minna ljósmagn vegna kólnunar, ef þær eru stærri. Stjörnurnar eru því eflaust mismunandi stórar, sumar stærri en vor sól, sumar minni. í greininni hér á undan höfum vér skýrt frá því, hvernig mönnum hefir tekist að kanna efnasamsetningu stjarnanna, og hafa séð, að þar eru sömu efnin sem í sólkerfi voru; en þó eru líldndi til, að ýms efni séu til sumstaðar úti í geimnum, sem vér ekki þekkjum á vorri jörð. Stjörnurnar eru sólir á mismunandi aldri og þroskastigi, mismunandi heitar og þéttar eftir kólnuninni, og getur spektróskópið allnákvætnlega skýrt frá flestum fyrirbrigð- um, er þar að lúta. Sólir þessar eru eflaust miðdeplar í sólkerf- um með reikistjörnum, tunglum, halastjörnum og stjörnuhröpum, eins og í voru sólkerfi. Ekki hefir þó enn tekist að kanna neitt slíkt sólkerfi, þau eru alt of fjarlæg til þess, að hægt sé að rann- saka þau með sjónpípum; í beztu kíkjum eru björtustu stjörnur, eins og fyr var getið, aðeins stærðarlausir ljósdeplar, og er því ekkert viðlit, að hægt sé að sjá plánetur slíkra stjarna eða annan heimilishag þeirra sólkerfa. Par hefir spektróskópið, þetta undra- verkfæri, þó hjálpað dálítið áleiðis; það hefir sannað, að önnur '3
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78

x

Eimreiðin

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.