Eimreiðin - 01.09.1916, Blaðsíða 29

185
oft verið reynt við hina björtu stjörnu Kanópus á suðurhvolfi, og
hinn frægi stjörnufræðingur Símon Newcomb í Ameríku (f. 1835, d.
1909) tekur það fram, að mælingar þessar hafi verið svo nákvæm-
ar, að það sýni sig, að stjarna þessi hafi svo lítið skekkjuhorn, að
það nái eigi hundraðasta hluta úr sekúndu. Setjurn svo, að árleg
»parallaxis« þessarar stjörnu væri t. d. einn 125. hluti úr sekúndu
— og líklega er hann enn minni —, þá hlyti hún að vera í 400
ljósára fjarska. Ef nú stjarna þessi er nokkru nær okkur en
vetrarbrautin, sem öll líkindi eru til, þá þarf ljósið líklega um
500 ár, til þess að ná frá aðal-stjörnugrúa vetrarbrautarinnar til
jarðarinnar. Megin vetrarbrautarinnar er þannig meira en hundrað
sinnum fjær oss en hin næsta fastastjarna (Alfa Kentauri); en
þaðan kemst ljósið á 4^/2 ári. Mannlegan anda svimar við að
hugsa um slíkar stærðir.
Ljósið er hinn eini boðberi um geiminn, sem vér þekkjum,
og mundi segja frá öllu, sem gerist, ef við kynnum að spyrja
það. Pó ljósið sé fljótt, þá höfum vér þó séð, að það þarf samt
tíma til þess, að komast hinar löngu leiðir milli sólkerfanna. Pað,
sem gerist á næstu sólkerfum, fréttist ekki hingað, fyr en eftir
4—5 ár. Pegar einhver mikill viðburður gerist úti í geimnum, ný
stjarna fuðrar upp, er tveir hnettir rekast á, eða eitthvað annað
þvílíkt, og vísindamennirnir skoða þennan atburð með undrun og
athygli, þá er hann fyrir löngu genginn um garð, og alt hefir ef
til vill komist í samt lag löngu áður en vér fáum fregnina um
viðburðinn. Ef maður gæti hugsað sér, að einhver stjörnuspek-
ingur á einhverjum hnetti í vetrarbrautinni ætti svo góða sjón-
pípu, að hann gæti séð alt og skoðað, er við ber á jörðunni, þá
sæi hann ekki það, sem nú gerist, heldur mundu skuggamyndir
liðinna alda bregða honum fyrir sjónir, mismunandi eftir því, hve
ljósára-fjarlægð hans væri mikil. Nú vitum vér, að hinar yztu
stjörnur í vetrarbrautinni eru enn lengra burtu en 500 ljósár, ef
til vill helmingi fjarlægari, þó menn nú reyndar ekki viti það
með neinni vissu. Vitrar verur á endimörkum heims, útbúnar
með hentugum tækjum, gætu orðið miklu fróðari um sögu fyrri
alda, en vér erum; en þá er að vita, hvort þeim þætti það fyrir-
hafnar-vert, að skygnast um á jörðunni; mannkynssagan er sjald-
an svo aðlaðandi, að hún gæti verið girnileg til fróðleiks fyrir
vitrari verur, en vér erum. Pað þarf varla að fara langt út fyrir
vébönd náttúrunnar, til þess að hugsa sér, að til væri skynjan