Eimreiðin


Eimreiðin - 01.09.1916, Blaðsíða 58

Eimreiðin - 01.09.1916, Blaðsíða 58
Svona vondu komi hefir ættjarðarástin niður sáð, enda mun ilt af gróa. Siðmenningin hefir aldrei bitist líkt þessu, — svona guðrækin í orðum svona hundheiðin innan rifja. Hún hefir aldrei bitist líkt þvl, sem hún gerir nú og gert hefir þessi síðustu missiri, þar sem hún berst um þau gæði, sem eiga að vera sameiginleg öllu mannkyni, þannig, að gæði hvers lands séu friðhelg þeirri þjóð, sem fædd er 1 landinu. — l’etta er viðbjóðsleg trú: að ljúga að sjálfum sér og öðr- um, að guð sé með þjóðinni í manndrápi. Og þessi föðurlandselska er herfileg, sem gerir bandalag við trúna, eða neyðir hana til að magna seið að náunganum, til skammlífis honum og örbirgðar, en sjálfri sér og sínum til langlífis og fullsælu fjármunanna. Þetta er ættjarðarást á glapstigum — fölsk föðurlandselska. Trú og föðurlandsást eru fagrar og háleitar hugmyndir, og er eðli þeirra stórheilagt, meðan það er óspilt. En vandfarið er með vænan grip, segir gamalt spakmæli. »Og þeir vóru vitrir, þeir gömlu.« Trú- in hefir verið gerð að flagðkonu lengi og víða. Saga trúarbragðahat- urs og ofsókna er til frásagna um þann sárgrætilega sannleika, og eru þeir kaflar í árbókum sögunnar einna átakanlegastir til minja um »villu- nótt mannkyns«, hve voðalöng hún er orðin. Og því miður hefir nú gert þann sólmyrkva á vonarhimni hugsjónanna, sem ber skugga á hálfa heimskringluna. Og ef ættjarðarást þjóðanna mætti sjá sannleik- ann og ef hún gæti mælt réttum orðum, þá mundi hún verða að við- urkenna þetta í hljóði og játa upphátt: Ég er ekki saklaus af blóðinu, sem rennur um löndin þessi miss- iri. Ég hefi verið vilt og þarf að breyta stefnunni, svo að ég sómi mér og geri skyldu mína. — En því þá að sækja svona langt efni í mál mitt? — Ymsar orsakir eru til þess. Aðalorsökin er þessi, að styrjöldin mikla er svo víðfaðma og djúptæk í starfi sínu og áhrifum, að hún hlýtur að grípa föstum tökum í hugi vora. Fyrst og fremst spyrjum vér, hvernig standi á ósköpunum. Þeim spurningum hefir verið svarað á ýmsar lundir og margar orsakir verið taldar. Sínum augum lítur hver og einn á þær orsakir, og munu margir hafa brot af sannleikan- um í sínu svari, en fáir eða engir allan. Maðurinn er svo gerður, að hann vill vita orsakir atburðanna. Og þó að okkur ríði eigi mikið á að vita orsakir ófriðarins 1— okkur, sem erum álengdar-áhorfendur, þá getum við þó ekki varist forvitninni. En þegar þeirri forvitni er svalað, annaðhvort með röksemdasvör- um, eða þá með fullyrðingum, sem teknar eru gildar, þá er gott að beina athyglinni í aðra átt — heim á leið til skoðunar í barminn, sem við getum lagt höndina á. Og þá verður okkur að spyrja: Getum við nokkuð lært af þessum hildarleik? Mér sýnist svo. Mér virðist við íslendingar getum vakist til um- hugsunar um okkar sakir, með því að hugleiða orsakir styrjaldarinnar og alla þá miklu veraldarógæfu, sem af henni stafar.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78

x

Eimreiðin

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.