Eimreiðin - 01.01.1920, Side 15

EIMREIÐIN]
JÓHANN SIGDRJÓNSSON
15
hanni auðnaðist að inna af höndum. t*að hefir ekki birtst
á íslensku enn þá, og er mér ókunnugt um, hvort honum
hefir unnist tími til að búa hina íslensku útgáfu þess
undir prentun, áður en hann dó.
Eg hefi lesið þetta leikrit á þann hátt, að eg hefi gert
mér alt far um að láta mér steingleymast, að Njála væri
til. Og ef Njála væri úr sögunni, og leikritið væri einka-
eign höfundarins, bygt af sjálfum honum frá grunni, þá
mundu víst flestir ljúka upp einum munni um, að Lyga-
Mörður væri eitt einstakasta skáldrit norrænna bókmenta.
í forleiknum blæs Valgarður hinn grá að þeim glóðum,
sem síðan blossa hærra og hærra upp eftir því sem á
leikinn líður, þangað til Bergþórshvoll stendur í björtu
báli. í sjálfu leikritinu sýnir höfundurinn enn á ný, að
hann kann þá list að vefa saman örlögþræði. Hann veit-
ir ótal smástraumum saman í einn farveg, svo að þeir
mynda eina meginelfi, sem öllu skoiar á burt, sem á vegi
hennar verður. Rás viðburðanna geysist áfram með sivax-
andi ólgu og æsingu, og manneskjurnar, sem harmleiks-
nornin hefir að leikfangi, eru stórfenglegar og óvenjulegar.
Hér skal að eins minst á Njál og Bergþóru og Höskuld
og Hildigunni, gömlu og ungu bjónin. Njáll er hinn gamli
spaki lögvitringur, langsýnn og langminnugur. Eftir langa
lífsreynslu er það orðin staðföst sannfæring hans, að frið-
urinn beri í skauti sínu hin æðstu gæði, sem mönnunum
geta hlotnast. Honum stendur stuggur af ofsa aldarfarsins
og ber kvíðboga fyrir framtíðinni. Friðarræðan, sem hann
heldur í fyrsta þætti, er fögur og skáldleg. Af henni
og ýmsu öðru í leikritinu rennir maður grun í, að það er
ekki Njálsbrenna ein, sem höfundurinn hefir verið að
hugsa um, er hann samdi þetta rit. Önnur stærri brenna,
sjálfur Surtarlogi ófriðarins mikla, hefir einnig verið í
huga hans. Bergþóra húsfreyja er stórráð og geðrík og
metnaðargjörn fyrir hönd sona sinna, en í sambúðinni við
Njál hefir hún mýkst og sefast, og ást þeirra beggja lifir
enn þá, mild og sterk. Fau hafa fóstrað Höskuld, og Njáll
hefir innrætt honum lífsskoðanir sínar. Þær hafa fest
djúpar rætur í skapi hins unga, göfuglynda höfðingja,