Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1967, Page 47

HELGI HALLGRÍMSSON:
Sveppir til matar
Um sveppaneyzlu á íslandi.
íslendingar hafa löngum verið lítið fyrir það gefnir, að
notfæra sér hin fátæklegu gæði landsins, sem þeir byggja.
Liggur við að þeir hafi heldur viljað deyja hungurdauða,
en leggja sér til munns ýmsar þær nytjaplöntur sem hér vaxa
villtar. Hins vegar hefur flest það, sem í tízku var að neyta
erlendis, átt greiðan aðgang að munni og maga Islendinga.
Hinir beztu og vitrustu menn þjóðarinnar, hafa á hverjum
tíma fundið sárt til þessa ósiðar. Svo segir Eggert Ólafsson
í Búnaðarbálk um landa sína: Þeir vilja heldur útlent alt,
og helzt vitleysið, sé það falt.
Þessi orð hins merka þjóðskörungs, sannast á flestum
sviðum enn í dag, og ekki hvað sízt á sveppunum. Niður-
soðna sveppi og sveppasúpur getur nú að líta í hverri búð,
og er hvorttveggja keypt þar dýrum dómum, á meðan ís-
lenzkir sveppir, sömu tegundar og þeir, sem eru í dósunum
og pökkunum, eru troðnir fótum, eða verða flugnamaðki
og sniglum að bráð.
Sveppaneyzla mun reyndar aldrei hafa verið mikið tíðkuð
á íslandi. Kemur það fram í ferðabók Eggerts, að hann tel-
ur það sjaldgæfan atburð er þeim félögum var borið „sveppa-
kál“ á bæ einum í Skagafirði. Er þess getið, að ætisveppir
séu algengir norðanlands, og reyndar finnist þeir í flestum
landshlutum, og er helztu tegundum þeirra lýst í þessu sam-
bandi. Eru þar nefndar tvær tegundir, með nafninu æti-
sveppur, reyðikúla og bleikkúla. Er sveppunum lýst svo vel,
að auðveldlega má þekkja sumar tegundirnar af lýsingunni.
T. d. er reyðikúla Eggerts efalaust hin algenga sveppategund,
Russula alpina, sem vex hvarvetna á landinu. Eru þetta
elztu lýsingar, sem þekkjast á íslenzkum sveppum, og var
4