Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1967, Blaðsíða 54

að mér virðist sem þeir komi helzt til greina sem matsvepp-
ir fyrir almenning hér á landi, í fyrsta lagi af því hvað þeir
eru matarmiklir og yfirleitt góðir til átu, í öðru lagi vegna
þess að þeir vaxa oftast í miklu magni, og í þriðja lagi vegna
þess hve auðþekktir þeir eru. Því má enn bæta við, að hætt-
an á eitursveppum er sáralítil meðal pípusveppanna. Erlend-
is eru að vísu til eitraðar tegundir, en engin þeirra hefur
fundizt hér, nema piparlubbinn áðurnefndi, sem þó er auð-
velt að varast vegna bragðsins. (Sveppurinn er ekki svo eitr-
aður að vel er óhætt að smakka á honum).1
2. Ætisveppir (Psalliota). Blaðsveppir, oftast fremur stór-
vaxnir, oftast með gulhvítan hatt og staf, en blöðin eru í
fyrstu rauðleit síðar brún og að lokum oft næstum svört.
Oftast einhver vottur að kraga á stafnum. A ungum eintök-
um er hatturinn kúlulaga en verður með aldrinum flatur.
Ætisveppirnir vaxa helzt í valllendi, mólendi eða á göml-
um túnum, einnig stöku sinnum á haugum og fáeinar teg-
undir vaxa í skógum.
Eins og nafnið bendir til, eru ætisveppirnir kunnir mat-
sveppir, og hefur svo verið lengi, enda eru þeir einu svepp-
irnir, sem ræktaðir eru til matar. Er það hinn kunni sjamp-
ignon eða kampignon (Psalliota campestris), sem ræktaður
er í stórum stíl á hrossataði í gróðurhúsum, og seldur nið-
ursoðinn í baukum. (Nýlega var hafin ræktun á þessum
svepp á Varmalandi í Borgarfirði vestra). Eru það einkum
Frakkar sem rækta hann og flytja þeir árlega út þúsundir
lesta af honum. (Frakkar kalla alla hattsveppi kampignona,
Champignions).
Kampignoninn er annars algengur hér á gömlum túnum
og í ræktuðu valllendi. Náskyld tegund (Psalliota arvensis)
er algeng í mólendi, og engu síðri til matar. (Sjá mynd 1).
Alla ætisveppi verður að taka mjög unga, á meðan þeir
eru enn með kúlulaginu, og blöðin rósrauð. Síðar verða þeir
óætir.
i) Nánar má lesa um pípusveppina í Náttúrufræðingnum, 32.
(1962), bls. 19-25, og í Flóru, 2 (1964), bls. 99-100.