Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1977, Blaðsíða 10

10
STEFÁN KARLSSON
Svíþjóðar, því að hluti hennar var þangað kominn 8. október 1681,
en uppskriftinni lauk Jón 27. janúar 1682 og klykkti út með kvæði
þar sem uppskriftin er tileinkuð fornfræðastofnuninni.
Kringluuppskrift Jóns Eggertssonar ber nú safnmarkið Papp. fol.
nr. 18 í Konungsbókhlöðu í Stokkhólmi, og hún hefst ekki fyrr en með
Hákonar sögu góða, en fremst í handritinu eru fyrstu sögurnar í Heims-
kringlu með annari hendi og í minna broti, en einnig skrifaðar eftir
Kringlu.
Uppskrift Jóns Eggertssonar hefur fengið orð fyrir að vera æði-óná-
kvæm, en hún var lögð til grundvallar Heimskringluútgáfu Pering-
skiölds 1697, þar sem prentaður er í tveim stórum bindum íslenskur
texti við hlið sænskrar þýðingar, gerðrar af Guðmundi Ólafssyni sem
starfaði í Stokkhólmi 1681-95, og latnesk þýðing Peringskiölds neðan-
máls. Smækkuð mynd af titilsíðu útgáfunnar er hér á næstu síðu.
Sama árið og Jón Eggertsson lauk Kringluuppskrift sinni fékk
Þormóður Torfason sagnaritari konungs handrit léð úr Konungs-
bókhlöðu og Háskólabókasafni í Kaupmannahöfn til afnota við fræða-
störf sín á Stangalandi í Noregi. Meðal þessara handrita var Kringla,
og hún mun hafa verið á Stangalandi fram til 1718.
Á árunum 1688-1704 var Ásgeir Jónsson skrifari Þormóðar, og
með hans hendi er varðveitt ein uppskrift af öllum Heimskringlutexta
Kringlu, AM 35, 36 og 63 fol., sem víst er að Ásgeir hefur gert á
fyrstu árum sínum hjá Þormóði, því að í 36 hefur Árni Magnússon
hlaupið undir bagga með Ásgeiri og skrifað tvö blöð, og það hlýtur
hann að hafa gert haustið 1689 þegar hann dvaldist um hríð hjá
Þormóði. Auk þessarar uppskriftar eru varðveittar tvær aðrar með
hendi Ásgeirs, sín af hvorum þriðjungi Heimskringlu, UB 521 fol. í
Háskólabókasafni í Ósló og AM 70 fol., en auk blaðanna tveggja í
36 skrifaði Árni Magnússon upp Skáldatal og nokkrar vísur úr Heims-
kringlu, m. a. Ynglingatal og Hákonarmál, og eru þær uppskriftir í
AM 761 a-b 4to.
Uppskriftir Ásgeirs Jónssonar (og Árna Magnússonar) liggja að
einhverju eða mest-öllu leyti, beint eða óbeint, til grundvallar öllum
síðari útgáfum Heimskringlu, enda hafa þær reynst mun traustari en
uppskrift Jóns Eggertssonar, og allir útgefendur hafa verið sammála
um að Kringla hafi varðveitt jafn-bestan texta Heimskringlu.
Aðeins tíu árum eftir að Kringla var komin á nýjaleik í Háskóla-
bókasafn brann það safn allt til ösku í Trinitatiskirkju, þegar voða-
eldurinn geisaði í Kaupmannahöfn í október 1728.