Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1977, Blaðsíða 67

UM FÓLKSFIÖLLDA Á SUDURLANDE ... 1781
67
marka“ (3). Þegar nú átta Eyrar eru í Mörk, enn tíu peningar i
Eyrer hvörium (4) þá hefur dálkurinn veged vid 400 rd. Setie menn
nú ad 100 rd hafe gengid til Smídakaupsins, og Silfrid vid Skíring-
una hafe rírnat um annad Hundrad Ríkisdala, þá hefur bænda Talann
á heila Landenu vered 2000 og því miklu minne enn á Sudurlande
einu 1753 (§. 9. D.).
§3.
Þad annad Manntal sem finnst, er Tala þeirra sem Þingfarar kaupe
áttu ad gegna mille áranna 1085 og 11052 eda nálægt þeim tíma
sem Tiund var lögtekenn á Jslande; Voru þeir þá alls á Landenu 38
Hundrud, enn i Rángeyinga, þad er ad skilia, Sunnlendinga Fiórd-
únge voru 10 Hundrud.3 Þegar nú adgiætt er bæde hvörsu ríkar
Skordur Forfedur vorer reistu mót Armód, hvarum Grágás ber lióst
Vitne (5), og lika ad allt var til Tiundar virdt nema Hvörsdags
Fatnadur, þá er audráded ad miög fáer búendur hafa vered fríer
frá Þingfararkaupe. Giske menn á að % hafe vered frí frá Þing-
fararkaupe, hvad eg helld nærre sönnu fared, þá4 hefdu i Sunnlend-
inga Fiórdúnge vered 1600, eda hædst [19]20 búendur, enn þó til
være geted ad allur Helmingur hafe vered frá Þingfararkaupe frí,
verdur bænda talann þó ecke so mikel sem 17535 (§. 9. D.).
§.4.
Áred 1311 sende Hákon Kóngur Háleggr Erendreka sinn til Jslands,
sem ad nýu tók Landsmenn þar i Eid, og fundust þar þá 3330 bændur
sem Þingfararkaup áttu ad giallda (6). Þetta er nockru6 minna enn
(3) Snorra Sturlus: Heimskringla, i Sögu Harall[d]ar Gráfellds cap. 18. Edit: Stockh.
Tom. I. p: 189.
(4) Landnámabók. Sched: Ara Prest[s] Fróda Ed: Bussæi.
(5) til d: Hreppstiórar skyldu vera Landeigendur: So ad engen skylde verda fátækur
letu þeir aungan betlara edur betlara son vera arfgengann fyrr enn 3 árum epter ad
hann være af Vergánge komenn; Þeir leyfdu ad gellda þá, og þad jafnvel þó Lífe
þeirra yrde þar af Vode búinn. Stórt Straffvar vidlagt ef nockur hýste þá. Sá er villde
verda búande i Hrepp, skyllde láta dæma um hvört hann være hrepptækur, af Hrepps
Almúga, edur og 5 Landeigendum þeim næstu. Sá sem þá fannst Illmenne, eda fe-
laus, var burt rekenn, þó hann hefde Jörd teked af rettum Eiganda til leigu. Þegar
nockud Hús brann, skylde Matur, Klæde og búsgagn af Hreppsmönnum gefast
þeim sem Skada hafde lided [......].
(6) Hirdstióra Annáll M. S
2 Breytt úr „1097“, og framhaldið: „eda nálægt þeim tíma sem“ er utanmáls.
3 Strikuð út orðin „þeirra sem Þingfararkaupe áttu ad gegna“.
1 Utanmáls: „þá hefdu... búendur“.
5 Breytt úr „meira en“. Ártalinu „1753“ breytt úr „1703“.
6 Breytt úr „langtum“.