Réttur - 01.02.1917, Síða 108

110
Réttur
einstaklingurinn gjaldi minni landleigu af jarðabótum,
vegna þess að mikill hluti verðgildis þeirra er að þakka
hans eigin vinnu, én aðeins nokkur hluti náttúruskilyrð-
unum. Eða, í öðru lagi, að hann greiði enga leigu af
ákveðið timabil, njóti þeirra að öllu leyti sjálfur, t. d.
fyrstu 15 árin. — Að sjálfsögðu ættu allar ræktunarum-
bætur, sem einstaklingar hafa gert, að svara fullri land-
leigu, þegar 30 ár (mannsaldur) eru liðin frá því að þær
voru unnar. Hver einstaklingur nýtur verka sinna, sína
starfs- og lífstíð; en erfðagóz geta þau eigi orðið lengur
en þetta.
7 þriðja lagi verður að gæta þess að skattskylda eigi
þær jarðabælur, sem einstaklingar hafa unnið, t. d. síð-
ustu 15 árin, áður en landleigan gengur í gildi. Og um
framtal þeirra verður sjálfsagt að hlíta opinberum skýrsl-
um búnaðar- eða hreppsfélaga. — Loks skal þess getið,
að eg vil ekkert fullyrða um, hvort landleigan öll nægir
til þarfa þjóðarbúsins — (landssjóðs). Pegar lokið verður
hinu nýja jarðamati, ætti frémur að mega gera sér Ijósa
grein fyrir slíku. En auðvelt er að færa sterkar líkur fyrir
því, að landleiga, miðuð við fremur lága peningavéxti,
mundi að miklu leyti hrökkva.
— — Þau atriði, sem nú hefir verið drepið á, aðeins
til bendingar, verða nánar rædd og skýrð síðar í þessu
tímariti. Aðaltilgangur minn er að sýna, að landleigan er
réttlátasta gjaldið, og hefir heillavænlegri afleiðingar en
skattgjöld af atvinnu og framleiðslu, sem venjulegast
hvíla að mestu á vínnuarðinum. Að eg ekki nefni tollana,
sem eru ranglátastir allra gjalda, og nema þó fullum
2/3 hlutum af tekjum landssjóðs nú (!), samkvæmt lands-
reikningunum.
Eg hefi bent á það áður, að samhliða landleigunni
yrði, að minsta kosti fyrst um sinn, að hafa aðra tekju-
stofna, t. d. erfðafjárgjald og almennan tekjuskatt, stig-
hækkandi á stórefnamönnum og miklum tekjum, og
meiri fyrir sér, en forsmán sú, sem nú er greidd í því
J