Réttur - 01.02.1919, Blaðsíða 14

Réiínr.
\6
Hvenær sem hægt er að fá einn mann, úr hvaða stétt sem
hann er, til að opna augun fyrir þröngsýni og þekk'ngar-
skorti einstakra flokka, þá er stigið spor í jafnaðaráttina. Hve-
nær sem hægt er fá einn mann til að hugsa, — hugsa um
það í alvöru, að mennirnir eru þó allir menn, þá er þar
fenginn nýr liðsmaður í jafnréttisbaráttunni.
Nú get eg búist við, að þið viljið spyrja, sum af ykkur,
að minsta kosti: Hvað á þetta skylt við jafnaðarmenskuna,
socialismann, sem er orðinn svo sterkur í sumum þjóðfélögum?
Hvað á það skylt við verkamannafélögin, með verkföllin og
ofbeldið í garð þeirra, sem eitthvað eiga til, og verja eigum
sínum til þess að veita hinum atvinnu? Hvað kemur það
við almennum mannjöfnuði í þessum skilningi, — það, að
ætla sér að gjörbyíta öllu þjóðfélagslífi manna og hafa hausa-
víxl á eldgömlum stofnunum, sem staðið hafa óhreyfðar um
aldir alda? Pað voru einmilt þessar spurningar, sem mig
Iangaði til að reyna að svara með þessu erindi. Svarið verð-
ur að vera stutt, því nú fer að líða á tímann, sem eg má
tala við ykkur. Eg geri mér heldur ekki von um geta ann-
að en reynt að fá ykkur til að hugsa málið og leita að
svarinu sjálf. Og eg væri líka fyllilega ánægður með það.
Eg hefði líklega helst þurft að lýsa jafnaðarhreyfingunni
eitthvað nánar, en eg verð að láta mér nægja að nefna að-
eins þau atriðin, sem andstæðingar hennar finna henni til for-
áttu. Aðalmótbárurnar eru tvennskonar: Að hreyfingin sé
altof æst og óvönd að meðulum, taki ekki neitt tillit til þess,
hvað gengur í súginn í baráttunni og meti engin skynsamleg
rök. í öðru lagi séu kröfurnar þannig vaxnar, að ómögu-
legt sé að framfylgja þeim, að margt eigi að rífa niður, sem
vel geti staðið og megi standa, og að sumt sé jafnvel blátt
áfram stórskaðlegt að missa, sem jafnaðarmenn ætli sér að
svifta þjóðfélögin.
Eg efast ekki um, að þau af ykkur, sem eitthvað hugsa
um þessi mál, liafi heyrt fleiri eða færri sögur um það, að
verkamenn í stórborgunum erlendis, — regluleg jafnaðar-
mannafélög — svífist ekki að Ieggja niður vinnu og ganga