Réttur - 01.02.1919, Side 29

Rœktun og sjálfstœði.
31
laust mun óbyggilegra nú, en fyrir þúsund árum, af því að
hér er bygt á ráni. F*ar sem var fúaflói óslægur, eða harð-
bali, þar er svo enn, þótt áin belji frjó-þrungin framhjá.
Skógarnir eyddust, landið blés fyrir harða beit. Stundarhag-
urinn hefir verið látinn éta upp framtíðarhaginn. Túngarðarn-
ir færðust inn á túnin, eftir því sem jarðirnar urðu ver leikn-
ar af ráninu, og fæddu færri skepnur til áburðarframleiðslu.
Auðséð er, að ekki verður býlum fjölgað með þessu gamla
lagi. Að vísu mætti, ef til vill, á stöku stað búa í afréttum,
án mikillar ræktunar, en þau býli yrðu fá og eigi til al-
inannaheilla; þau mundu raska friði afréttarfjár og þrengja að
því. En góðir afréttir eru mönnum kjörgripir, sem eigi má
skemma, það er til rýrðar allri sveitinni. Eigi að fjölga býl-
unum að mun, verður það að byggjast á aukinni grasrækt.
En jarðyrkja er hér alt öðrum skilyrðum bundin, en gerist í
heitari löndum og frjósamari. förðin þarf áburð þegar i
byrjun. Áburðurinn er mergurinn málsins og áburðarleysið
versti þröskuldurinn fyrir allri nýrækt hér. Enginn getur, með
tvær hendur tómar, tekið óræktað land og lifað á því, nema
engi sé. Hann þarf þegar í upphafi áburð á nýbrotna land-
ið, og eigi fer það að fæða liann og klæða fyrri en eftir
nokkur ár. Eigi virðist víða haga svo til, að býli séu reis-
andi á öðru en grasrækt. Skulum við nú athuga helstu
möguleikana til aukinnar grasræktar.
Túnrœktin gamla krefst fénaðar til áburðarframleiðslu. Leið-
in til að stækka túnin, er sú, að fjölga fénaðinum og hirða
áburðinn betur. Allmikið mundu túnin vaxa, ef hægt væri
að bera alt sauðataðið á þau, og er það mikilsvert mál, að
afla eldsneytis í staðinn. En eigi að auka túnræktina í stór-
um stýl, mundi áburðarleysið verða alvarlegt. Menn verða
að gæta þess, að fénaðurinn, sem á að framleiða áburðinn,
þarf að vera til á undan túninu, sem á að fóðra hann. F*ess
vegna getur nýrækt túna með húsdýraáburði, ein út af fyrir
sig, ekki staðist. Hún þarf eitthvað til hjálpar. En við eig-
um einmitt talsvert af þessum hjálparmeðulum. Bestan stuðn-
ing og ódýrastan getur túnið fengið í engjarækt. Einnig er