Réttur - 01.02.1919, Side 46

48
Réítur.
sem fyndi að velferð hans og flokksbræðra hans hvíldi á hans
eigin herðum, og á því hvernig hann ynni dagsverk sitt.
Hann fyndi t l ábyrgðarinnar við verkið, fyndi að hvað, setn
áfram miðaði, yrði hagur hans. Sjálfsíæðisöryggi til athafna
kæmi í staðinn fyrir þá vonleysismollu og úrræðadeyfð, sem
hvílir á mörgum þeim, er aldrei hafa unnið öðruvísi, en setn
hugsunariaus verkfæri annaia, fyrir ákveðnum daglaunum.
Samúð og samvinnu-gleði meðal verkamanna, er keppa að
sama marki, og ást á verkinu, er veitir aukinn arð fyrir aukna
ástundun, kemur í stað þess haturs, sem verkamenn bera oft
og tíðum til vinnukaupenda. Hinn upphaflegi vinnu-ráðandi
yrði þeim fjarlægur. — Peirra eigið félag yrði næsti aðilinn.
Eg hefi senn lokið máli mínu. Hér að frarnan hefi eg
farið fljótt yfir sögu, rúmsins vegna, og því eigi rökstutt alt
sem skyldi. Veldur þar og nokkru, að oft er örðugt um
heimildarritin upp til sveitanna. Enda á grein þessi frekar
að vera hugvekja, en vísindi. Pessvegna vil eg að lokum
drepa á þau meginalriði, sem eg vil helst í minni festa:
Grundvöllur sjálfstæðis Jrjóðanna, er hin innri trygging
þjóðfélaganna — menning alþýðu og efnahagur.
Dýpstu rætur menningarinnar standa í jarðvegi heimilanna.
Islensk mennig hefir verið bændamenning. Bú er enn
landstólpi og menningarstólpi.
Heimili fátækra bæjarbúa vantar uppeldisskilyrðin að ýmsu
leyti. Sjálfstæði okkar byggist eigi á samningum við er-
lendar þjóðir, heldur á því, að gera sem flest heimili sjálf-
stæð og sjálfbjarga um uppeldi góðra og nýtra borgara.
Leiðin til þess að fjölga góðum bændabýlum og endur-
bæta kaupstaða-aðstöðuna: Ræktunin er fyrsta skilyrðið
fyrir býlafjölgun.
Helstu aðferðir við byggingu nýrrabýla í sveitum eru þessar:
Grasbýli mætti stofna handa sjómönnum, en munu óvíða
þrífast í sveitum.
Arfaskifti stærri jarða getur víðast orðið notadrjúg til
býlafjölgunar.