Réttur - 01.02.1923, Side 7

Rjettur,
7
í þeim efnum. Hann telur það verkefni komandi ára
að breyta þeirri gömlu skoðun, að eignaumráð og eyðsla
á verðmætum eigi að vera óskorað prívatmál hvers ein-
staklings. Því meiri auði og verkakaupi sem úthluta þarf
meðal inanna, því meiri nauðsyn á sterku eftirliti ríkis-
valdsins. Eyðsla á fjármunum og vinnuorku einstaklinga
liverrar þjóðar hafi mikil áhrif á hag þjóðfjelagsheildar-
innar. Hann telur að eign hvers einstaklings megi eigi
fara yfir tiltekið hámark; á að hindra það og takmarka
með erfðafjárskatti, verðhækkunarskatti, skatti á gróða-
brallságóða og af einkaleyfistekjum og einokun. Hann
mælir og með þjóðnýtingu á einstökum stórfyrirtækjum.
Þá deilir hann mjög á fjölmenni verslunarstjettarinnar.
Þær miljónir dagsverka, sem verslunaragentar eyða til lítils
gagns, eru honum þyrnir í augum. Telur að þá megi
spara, ef að í hverii stórborg sjeu sýnishorna-vöru»lager«
fyrir heildsalana. Þúsundir smásölubúða, þar sem karlar
og konur standa vinnulítil innan við búðarborðin, telur
hann ógurleg átumein í þjóðfjelaginu. Það þurfi að færa
smásöluna saman í stærri búðir og minka stórum vinnu-
kraftinn við hana. Ennfremur bendir hann á óþarfar og
hjegónrlegar iðnaðargreinar. Biður að atlnrga það t. d.,
að eitt gimsteinahálsband, sem flutt 'er inn í landið, kost-
ar eins mikið og umbætur á stórum búgarði, og að lrvert
þúsund af Kampavínsflöskum, til drykkjar, frá Frakklandi,
kosti þjóðina eins mikið og að koma góðum manni gegn-
um háskólanám, eða gera hann fullnuma í verkfræði.
Athugi menn þessi dæmi og þúsundir annara sams-
konar, þá eiga þeir, vænti jeg, erfitt með að átta sig á,
að þjóðfjelaginu beri að styðja þetta sleifarlag, með laga-
vernd og þjóðarauði, eins og nú er gert. Yfirleitt gagn-
rýnir hann mjög skarplega og með bersögli þjóðlífið og
skipulagshætti þess, og stjórnmálastarfsemi þjóðar sinn-
ar. Það verður eigi rakið í stuttu máli. Stóriðnaðar-
stefnan og verslunarsamkepnin segir liann að hafi vakið
upp úr sálardjúpi einstaklinganna dýrslega græðgi, og