Réttur - 01.02.1923, Síða 53

Rjetíur.
53
búandinn hafa spilt einhverjum hlunnindum jarðarinnar, að
óþörfu eða úr hófi fram, skyldi hann látinn sæta ábyrgð
fyrir, en ekki þó að verkum hans væri ábótavant að öðru
leyli, því að það eitt kæmi honum sjálfum við. Niðurníðsla
náttúrugæðanna hefir illar afleiðingar fyrir eftirkomendurna.
Menn geta bætt túnið og mannvirki á jörðinni, en alls ekki
úthaga og heimalönd, sem blásið hafa upp og orðið að
flagi.
Pað ælti að vera eins auðvelt fyrir sveitabændur að mynda
fjelagsskap til að rækta jörðina, og reka fjelagsbú eins og
sjávarbændum að gera út skip í fjelagi til fiskveiða. Efnalitlir
bændur, sem hokra hver á sínu koti, ættu að mynda fjelags-
búskap. Taka eina jörð að minsla kosti þrír saman, þaul-
rækta hana, þangað til hún gefur af sjer lOfalt meiri arð en
hún gerði, er hún var í órækt og í einbýli. Slík fjelagsbú
gætu gert mikið, til að rækta landið. Að úthluta einstökum
mönnum takmarkaðar landsspildur, nokkur hundruð dagslátt-
ur að stærð, til ræktunar skapar einyrkjabýli og einyrkjabasl,
eins og verið hefir, það mundi sækja í sama horfið með
landníðsluna og erfiðleikana við að rækta jörðina. Einang-
urs búskapurinn er skaðlegur fjelagslyndi manna og samvinnu,
ætti undanfarin reynsla að vera búin að færa mönnum heim
sanninn um það. Með því að rækta í fjelagi, gætu menn
komið miklu verki í framkvæmd, sem einstaklingnum annars
væri ofvaxið. Fjelagsbúskapurinn getur blessast, ef rjett er
að farið; þaif að búa svo vel um stofnun hans, að sundrung
og tortrygni geti ekki vaknað eða komist að milli sambýlis-
manna, Og það er hægt, með því að halda nákvæman og
glöggan reikning yfir allar lekjur og gjöld búsins, og verð-
leggja eigur hvers bónda. sem hann legði til búsins í fyist-
unni, og ennfremur halda vinnudagbók yfir alla vinnu hvers
fyrir sig við búið o. s. frv. Reikninginn skyldi gera upp
við hver áramót og borga þá út arðinn hverjum bónda, í
hlutfalli við þær eignir, sem hann liefir lagt til búsins, og
vinnu, inta af hendi í þatfir þess. Glögg reikningsskil, í
srnáu sem stóru, eru nauðsynleg, bæði til að sjá hvernig hag-