Réttur - 01.01.1974, Blaðsíða 24

fram og tekist að hindra nýsköpunina, þá hefðu
Bandaríkin líklega fengið herstöðvar þær, er
þau ásældust til 99 ára, og Island hefði verið
jafn fátækt eftir stríð og það var áður — sjálf-
stæði og lýðræði síðan orðið nafnið tómt.
2. Eftir 6 ára „helmingaskiptastjórn" Ihalds
og Framsóknar 1950—56 var sárasta atvinnu-
leysi í þrem landsfjórðungum og 3000 Islend-
ingar í vinnu hjá stærsta atvinnurekanda lands-
ins, ameríska hernum. Trú þjóðarinnar á að við
gætum komist atvinnulega af án hersins var
að byrja að bila. Liklega hefði landflóttinn hafist
þá strax, ef ekki hefðu orðið umskiptin 1956.
3. Viðreisnarstjórnin leiddi ekki aðeins yfir
þjóðina geigvænlegustu gengislækkanir í sögu
hennar (dollarinn úr 16 kr. upp í 88 kr.), land-
flótta og atvinnuleysi, — hún hefði einnig ofur-
selt auðlindir Islands erlendum auðhringum, eins
og hún byrjaði á með svissneska álhringnum
og ætlaði að halda áfram með 10—12 slíka,
ef ekki hefði verið tekið í taumana.
Engin þessara rikisstjórna hefði stækkað land-
helgina úr 4 mílum. Það sést á andstöðu ihaldsins
gegn stækkun I 12 mílur 1958 og skuldbindingu
þess við Breta með landráðasamningnum „óupp-
segjanlega" 1961 að stækka ekki úr 12 milum,
nema með leyfi þeirra eða Haagdómstólsins.
I efnahagsmálum alþýðu hefur afstaða atvinnu-
rekendastéttarinnar frá upphafi verið skýr. Hve
góð sem þjóðarafkoman var, þá þoldi hún aldrei
hærra kaupgjald til launafólks að þeirra sögn!
Burgeisastéttin hefur þvi aldrei þjáðst af „föður-
landsofstæki" né umhyggju fyrir alþýðu hag, en
fyrir peninga var flest falt. Lágkúruð gróðavonin
hefur lengst af verið leiðarvísir hennar, grýlan að-
ferðin til að hræða fávísa til fylgis við sig og boð-
skapur erlendra erkibiskupa auðsins verið henni
viskunnar opinberun, er heyra bæri og hlýða. Þá
örfáu menn sina, er upp úr lágkúrunni risu, hefur
hún aldrei metið né skilið til fulls, hvað þá breytt
eftir þeirra fyrirmynd.
Þegar sú stétt, sem talin er yfirstétt þjóðfélags-
ins og ætti að vera forustustétt þess samkvæmt
því, er svo aum og óforsjál sem burgeisastétt
vor, þá á þjóðin framtíð sina undir þvi að verka-
lýðsstéttin rísi undir því hlutverki að vera ekki
aðeins hið sterka vald með þjóðinni, heldur og að
vera forsjá hennar að viti og réttlæti.
Gifta þjóðarinnar er þvi undir því komin að saman
fari afl og vit hjá verkalýðsstéttinni eða með öðr-
um orðum: vald verkalýðssamtakanna og pólitískur
þroski verkalýðsins. Þegar „faglegt" vald verka-
lýðs væri orðið slíkt að það raunverulega réði
þróun þjóðfélagsins, en pólitískur þroski stéttar-
innar sem heildar væri hinsvegar ekki meiri en
svo að hún gerði sér ekki Ijóst sem heild hver sú
þróun ætti að vera, — þá gæti það haft svipuð
áhrif og einskonar „geðklofi", þar sem ekki væri
samræmi milli afls og vits. Og sá „geðklofi" yrði
ekki læknaður með neinni „spennitreyju" einok-
unar, eins og eitt sinn var reynt, heldur aðeins
með frjálsri en skjótri þróun hins pólitíska þroska.
Þegar reisn íslenskrar verklýðshreyfingar hefur
verið mest og áhrif hennar valdið straumhvörfum
í Islandssögunni, hefur verið fulit og frjálst
samræmi milli afls hennar og vits, milli faglegrar
og pólitískrar verklýðshreyfingar:
1. Þegar nýsköpun atvinnulífsins var knúin
fram 1944 stóðu A.S.I. og verklýðsfélög um alit
land að þeirri framkvæmd með Sósialistaflokkn-
um og öðrum þeim pólitisku öflum, er þar voru
að verki.
2. Vorið 1956 hafði A.S.I. frumkvæði að því
að reyna að fá vinstri flokkana alla til pólitísks
samstarfs og lagði síðar sitt fram til þess að
vinstri stjórnin var mynduð.
Alþýðusamband Islands og verklýðsfélög um
land allt hafa vissulega sýnt margskonar skilning
á þvi hve dýrmæt núverandi alþýðustjórn sé fyrir
alþýðu landsins með því að hafa útrýmt atvinnu-
leysi og skapað bestu lífsafkomu, sem alþýða Is-
lands hefur nokkru sinni notið. En það skortir á
þá pólitisku yfirsýn og það sameiginlega stefnu-
mark, sem verklýðssamtökin þurfa óhjákvæmilega
að eiga nú ef ekki á illa að fara, svo mjög sem
öll viðhorf í efnahagsmálum Islands og heimsins
alls nú hafa breysit.
I síðastliðin þrjátiu ár hefur verðbólgan aukist
á Islandi um ca. 11% á ári að meðaltali. Lengst af
hefur hún erlendis, eftir stríð, ýmist staðið I stað
eða verið haldið sæmilega í skefjum, aðeins auk-
ist um 2—4%.
24