Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1945, Page 21

ans. Þar erum við íslendingar eftirbátar annara
fiskveiðaþjóða. Veldur þar sjálfsagt peninga-
leysi undanfarinna ára mestu um, svo og lega
lands okkar og líka framtaksleysi að talsverðu
leyti. í síðasta hefti „Ægis“, á bls. 122, er fróð-
leg skýrsla um meðalverð, sem hinar ýmsu
þjóðir fá fyrir afla sinn. Kemur þá upp úr kaf-
inu að Islendingar fá einna lægst meðalverð
fyrir fiskafla sinn. Er þetta raunar lengi áður
vitað. Þetta verður að breytast. Við þurfum að
reka af okkur þetta óorð. Við, sem búum við
nægtabrunninn og höfum öll skilyrði frá nátt-
úrunnar hendi til að framleiða beztu vöru úr
sjávarafurðum, sem hægt er að bjóða á heims-
markaðinum, verðum hér að gjörbreyta um
stefnu. Við verðum að hagnýta aflann betur.
Við fleygjum nú 40—60% af þunga fiskjarins,
sem á land kemur. Á þessu höfum við ekki efni
lengur.
Síðustu árin hefur allmikið verið fryst af
fiski í hinum mörgu liraðfrystihúsum víða um
land. Aðallega er það þorskur, sem er flakaðui-,
bein öll tekin burtu, þunnhildi skorin frá og
fleygt ásamt öllum beinum. Það er engin goð-
gá að gera ráð fyrir að tvær s. 1. vertíðir hafi
verið fleygt verðmætum þannig fyrir margra
milljóna króna virði. Við verðum að hagnýta
aflann alveg til liins ítrasta. Hirða allt, sem
heitir fiskur (kjöt), en mala beinin til notk-
unar innanlands og utan. Ei'u nú ýmis hrað-
frystihús að afla sér tækja til að gjörnýta afl-
ann.
Sumir gera sér jafnvel vonir um að nota megi
beinamjölið til áburðar á tún, en blanda það
með öðrum innlendum efnum. Ennþá er þetta
ekki fullrannsakað, en gefur þó nokkrar vonir.
Um leið og við eigum að vanda okkar vöru og
verka hana þannig, að hún verði seljanleg á er-
lendum mörkuðum, þá skyldum við og vel gæta
þess, að nota eins mikið sjálfir og mögulegt er
fyrir heimamarkaðinn. Það veit enginn hve
langt er til næsta hildarleiks, og kæmi sér þá
vel að geta notað sem mest af innlendri, hag-
kvæmri framleiðslu, og þá ekki hvað sízt það,
sem getur orðið landbúnaðinum til góða.
Við höfum verið alltof tómlátir um að hefj-
ast handa um niðursuðu fiskitegunda og leggja
okkar heimsfrægu síld í dósir. Þarna er mikið
verkefni fyrir höndum. Við höfum selt Svíum
mest af okkar norðlenzku síld, þeir flutt hana
heim til Svíþjóðar og lagt hana á veturna niður
í dósir og selt vítt um heim. Sá, sem þetta rit-
ar, átti sæti í Síldarútvegsnefnd í 9 ár. Bar ég
fram tillögu um að nefndin beitti sér fyrir að
koma á fót verksmiðju, sem legði niður síld og
syði niður til sölu erlendis. Eftir marga fundi
fékkst þessi tillaga samþykkt og var farið fram
á við þáverandi atvinnmálaráðherra að leyfa
V ÍKINGUR
nefndinni að verja nokkru fé í þetta. Þrátt fyr-
ir það að tveir atvinnumálaráðherrar hefðu
þetta mál til athugunar, var ekki komið svar við
bréfi þessu þegar ég fór úr nefndinni í árslok
1943. Ég er ekki beint að áfellast þessa valda-
menn, en það sýnir þó hvílíkt tómlæti hefir ráð-
ið þessum málum undanfarið.
Söulsamband íslenzkra fiskframleiðenda gerði
á sínum tíma myndarlegt átak þegar byggð var
niðursuðuverksmiðja SIF í Reykjavík. Einnig
hafa nokkrir hafizt handa í smæm stíl, t. d. á
ísafirði, Bíldudal og víðar, en betur má ef duga
skal. Jafnframt því að auka skipastól okkar all-
myndarlega, verðum við að nýta aflann til hins
ítrasta. Sú aðferðin borgar sig bezt. Ef vel ætti
að vera, þyrftu áðurnefndar verksmiðjur að
i'ísa víða upp í sjávarþorpum þessa lands, og
ég hefi þá trú að þess verði ekki langt að bíða.
Þá er afar leitt til þess að vita, að enn skul-
um við flytja síldai'olíuna út alveg óunna. Á
þessu verður að vei'ða gjörbi'eyting. Við þurf-
um nú alveg á næstu árum að byggja hei’zlu-
stöðvar til að lxerða mikinn lxluta af síldai’olíu-
fi-amleiðslu okkar. Það skapar fyi’st og fremst
öryggi í afsetningu vörunnar, í öðru lagi veitir
það atvinnu á þeim tíma ái’sins, sem minnst
er um atvinnu í síldai-stöðvunum norðanlands
og í þi’iðja lagi eykur það vei’ðmæti vörunnar og
veitir okkur aukinn gjaldeyi’i, sem eflaust má
í’eikna í milljónum króna, miðað við að flytja
oliuna út óunna.
Þar sem mikil aukning vei’ður á fiskiflota
okkar nú alveg á næstu mánuðum, og búast má
við að togarai’nir, sem nú stunda ísfiskiveiðar,
fari ef til vill næstu árin að einhvei’ju leyti
á síldveiðar, þá er alveg óhjákvæmilegt að
byggja fleii’i síldarbi’æðslustöðvar. Er nú þegar
hafin bygging stöðvar á Skagasti’önd og viðbót
á Siglufirði, en ég tel að betur megi ef duga
skal. Það er nú orðið auðleyst reikningsdæmi,
hversu mikil afköst þurfa að verða hjá hinum
islenzku síldai’bræðslustöðvum, þegar nokkurn-
veginn er vitað urn skipastólinn og miðað við
meðalafla undanfai'inna 10 ára.
En um leið og við ti’yggjum það, að íslenzku
skipin geti auðveldlega losnað við síldarafla
sinn á sumrin, verðum við líka að tryggja það,
að sú vara, sem þau flytja að landi, vei’ði vei’k-
uð þannig að sem mest verðmæti fáist fyrir
vöruna til að tryggja fiskimönnunum fyi'st og
fremst góða afkomu og útgei’ðinni einnig. Mætti
t. d. hugsa sér að nýsíldin væi’i að einhverju
leyti soðin niður, í’eykt eða vei’kuð á þann hátt,
sem tryggt væri að gæfi þeirn mestan arð, sem
að fi’amleiðslunni vinna.
Þá má vel hugsa um það og gei’a jafnvel nú
þegar ráðstafanir til að koma hverskonar fiski-
föngum loftleiðis á ei’lenda mai’kaði. Sumum
291