Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1993, Qupperneq 107

Náttúrufræðingurinn - 1993, Qupperneq 107
Seltjarnarnes og Kjalarnes eru staðir þar sent viðbúið var að þær væri að finna. HELSTU NIÐURSTÖÐUR Hörfunarsaga ísaldarjökulsins af Reykjavíkursvæðinu er ekki vel þekkt þótt reynt hafi verið að varpa ljósi á grófustu drætti hennar (t.d. Arni Hjartarson 1989). Með nýju aldurs- greiningarnar að leiðarljósi má reyna að fylla upp í nokkrar eyður þessarar sögu. ísaldarjöklar virðast hafa hörfað inn fyrir núverandi strönd á Kjalarnesi og í Hvalfjarðarmynni í hlýindum á bölling fyrir 12-13 þúsund árum. Við sunnan- verðan Faxaflóa hafa jöklar verið komnir inn fyrir Seltjarnarnes. A eldra- dryas (eða fyrri hluta alleröd) gengu þeir nokkuð fram á ný í Hvalfirði en á Reykjavíkursvæðinu hal'a enn ekki fundist jarðlög eða skeljar frá þeirri tíð. Á alleröd drógust jöklar verulega saman og sjávarset Fossvogslaganna myndaðist. Óvíst er hve langt jökul- iinn hörfaði til lands en vísbendingar eru um að hraun hafi runnið á auðri jörð á Hengilssvæðinu og á Hellis- heiði á þessum tíma (Snorri P. Snorra- son 1990, Árni Hjartarson 1991 a). Um I 1.000 BP kólnaði skyndilega við Norður-Atlantshaf og jöklar sóttu í sig veðrið (Dansgaard o.fl. 1989). Skriðjökull ruddist yfir Reykjavík og gekk út Skerjafjörð einhvern tíma eftir 10.700 BP. Sýnin frá Seltjarnarnesi benda til að skeldýralíf hafi dafnað þar í auðum sjó frant lil 10.200 BP. Um það leyli náði jökullinn hámarki, kaffærði Álftanes, Seltjarnarnes og Viðey og hel'ur vafalítið gengið út í Leiruvog og Kollafjörð en út á Kjalar- nes hefur hann ekki náð. Upp í Blá- fjöllum hlóðst Vífilsfell upp undir jökulbungunni, sem þá var a.m.k. 700 m þykk (Árni Hjartarson 1991 a). ísöld lauk og nútími hófst fyrir 10.000 árum. Ekki er vitað hvenær jöklar yngra-dryas stigsins tóku að hörfa frá ystu görðum sínum. Undan- hald þeirra virðist hafa verið hratt en ekki látlaust. Við og við hægðu þeir á sér, stöldruðu við og sóttu jafnvel fram um stund (8. mynd). Álftanes- garðurinn er merki unt slíka frantrás, sem og garðarnir í Kópavogi. Þessir garðar eru frá ísaldarlokum eða upp- hafi nútíma. Aldursgreiningar á skeljum írá Austurströnd á Seltjarnarnesi og Hótel Loftleiðum sýna að um 9.900 BP er Reykjavíkursvæðið autt og ís- frítt. ÞAKKARORÐ Ég vil sérstaklega þakka Árnýju E. Sveinbjörnsdóttur og Sigfúsi Johnsen ánægjulegt samstarf við þessar rannsóknir. Þau undirbjuggu greiningar á skeljasýnum og mældu 8BC-hlutfall þeirra. Auk þess höfðu þau milligöngu um greiningu þeirra í Danmörku. Einnig þakka ég Jan Heine- mejer og samstarfsmönnum hans við AMS C14-aldursgreiningastofu Háskólans í Ár- ósum. Gyða Guðmundsdóttir hrein- teiknaði myndir og Ingibjörg Kaldal las yfir texta. Kann ég þeim öllum alúðar- þakkir fyrir. HEIMILDIR Andersen, G.J., J. Heinemeier, H.L. Nielsen, N. Rud, M.S. Thomsen, Sigfús J. Johnsen, Árný E. Sveinbjörnsdóttir & Árni Hjartarson 1990. AMS 14C dating on the Fossvogur sediments, Iceland. Radiocarbon 31. 592-600. Árni Hjartarson 1987. Tímatal í ísaldar- sögu Reykjavíkur. Utdráttur úr erindum á ráðstefnu um ísaldarlok á íslandi (fjöl- rit). Jarfifrœðafélag lslands, Reykjavík. Bls. 4-5.' Árni Hjartarson 1989. The Ages of the Fossvogur Layers and the Álftanes End- Moraine SW-Iceland. Jökiill 39. 21-31. Árni Hjartarson 1991 a. Vífilsfell. Áfangar nr. 39. 16-21. Árni Hjartarson 1991 b. A revised model of 217
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.