Andvari - 01.01.1955, Side 14

10
Páll V. G. Kolka
ANDVAKI
Guðmundar vaknaði hjá mörgum von um lækningu og eins hitt,
að hægt væri að stemma stigu fyrir veikinni. Auk þess beitti hann
sér innan Oddfellow-reglunnar fyrir því að koma upp félagsskap
í því skyni að reisa hér fullkomið heilsuhæli fyrir berklasjúkl-
inga. Það mál fékk góðar undirtektir, Heilsuhælisfélagið var
stofnað og varð því svo vel til með fjárafla, að það varð þess
megiiugt, að vísu með ríflegum styrk úr landssjóði, að reisa
Vífilsstaðahæli, en Guðmundur réð staðsetningu hælisins og víst
flestu um undirbúning þess. Gekk bygging þessa mikla húss svo
vel, með þeim ófullkomna útbúnaði, sem þá var kostur á, að
bygging þess var hafin sumarið 1909, en það gat tekið til starfa
haustið 1910. Á biðstofu sinni hafði Guðmundur margar stækk-
aðar myndir af framkvæmd þessa verks og mun það hafa verið
óskabarn hans, a. m. k. um alllangt skeið, en í raun og veru
mun hvert það mál, sem hann barðist fyrir, hafa verið óskabarn
hans um sinn. Ekki vildi hann þó hafa Norðlendinga út undan
með heilsuhæli, því að þegar það sýndi sig, að Vífilsstaðahælið
var of lítið, lagði hann sig einnig fram um að koma upp hæli
norðanlands og var í byggingarnefnd Kristneshælis.
Árið 1919 var skipuð milliþinganefnd sú, er undirbjó berkla-
varnarlöggjöfina, en þar var gert ráð fyrir sérstökum berklavarna-
stjóra og var það þá ætlun Guðmundar að sleppa landlæknis-
embættinu og taka að sér þá stöðu, til þess að helga síðustu ár
sín, eins og hann komst að orði, baráttunni gegn berklaveikinni.
Fann hann og þá krafta sína vera fama að bila nokkuð, enda
þótt hann væri tæpt sextugur. Af sparnaðarástæðum felldi Alþingi
niður stofnun embættis berklavarnastjóra, sem ekki var lögleitt
fyrr en allmörgum árum síðar, eftir að margföldum launum
þess hafði verið eytt árlega vegna skorts á nauðsynlegu eftirliti
með framkvæmd laganna.
Bæði í holdsveikimálinu og berklavamamálinu hafði Guð-
mundur almenningsálitið með sér og hann var þannig gerður,
að hann naut þess að vera í fararbroddi með hollar og hrifnar