Andvari - 01.01.1955, Side 36

32
Barði Guðmundsson
ANDVARI
heimafólk sitt: „Trúið þér og því, að Guð er miskunnsamur, og
mun hann oss eigi láta brenna bæði þessa heims og annars".
Njálssynir höfðu framið hræðilegt ódæði, þá er þeir drápu
Höskuld fósturbróður sinn, alsaklausan. Fyrir glæpinn varð að
friðþægja í bálinu. Annars var sáluhjálp þeirra stefnt í voða.
„Vel má eg gera það til skaps föður míns, að brenna inni með
honum“, segir Skarphéðinn. Hann skildi tilgang hins vitra og
'göfuglynda föður, sem fórnaði sér fyrir sáluheill sona sinna.
Þessi rishái, fagri skáldskapur er ofinn um fyrirmyndina úr
Lönguhlíðarbrennu. Er auðsætt, hvers vegna hann birtist ein-
mitt, þegar hugur höfundarins var bundinn við óheillaráð On-
undar, að skipa mönnurn sínum að leita inn í bæjarhúsin, og
þær afleiðingar, sem þar af kornu. Nokkru eftir Lönguhlíðar-
brennu var einn af brennumönnum handtekinn í Laufási. Var
síðasta bæn hans sú, að hann yrði píndur til dauða. Kemur hér
berlega frarn hin sama hugsun heittrúaðs manns, sem látin er
vaka fyrir Njáli, þegar hann eins og Önundur í Lönguhlíð bauð
mönnum sínurn að hverfa af hlaðinu inn í bæinn.
Að órannsökuðu máli mátti geta sér þess til, að brennufrá-
sögnin í Njálu væri reist á þeim grundvelli, sem nú greindi. Svo
sem við var búizt reyndist höfundurinn lítið hafa vitað um Njáls-
brennu umfram nafnið. Þess vegna tók hann það til ráðs að
leita söguefnis í rituðum brennulýsingum frá Sturlungaöld. Eftir
að þetta er ljóst orðið, er óþarfi að fjölyrða um það, hvort Njálu
beri að telja sagnfræðirit eða skáldverk. Þótt leitt sé að vita, er
hið síðara staðreynd. En verum þess um leið minnug, að snilli-
gáfu stórskáldsins, sem söguna setti saman, eigum við að þakka
þá gjöf, sem með réttu má kalla dýrmætasta listaverkið í inið-
aldabókmenntum germanskra þjóða.
HEIMILDIR:
1) Sturlunga saga I—II, gefin út af Jóni Jóhannessyni, Magnúsi Finnboga-
syni og Kristjáni Eldjárrt. Reykjavík 1946.
2) Brennu-Njálssaga, herausgegeben von Finnur Jónsson, Halle 1908.