Andvari - 01.01.1955, Blaðsíða 52

48
Björn Þórðarson
ANDVARI
Þá skrifaði erkibiskup önnur bréf til Sturlunga og boðar þeim
biskupslega án allrar vægðar, hversu í hávan helvítispytt þeir
steyptust fyrir þá glæpi og guðs reiðis verk, er þeir hlóðu sér með
ódæmilegri dirfð í Grímseyjarför, og býður þeim undir bruna
bannsins, að þeir sæki til Niðaróss og snúi sér til sættar við guð
og sinn formann Guðmund biskup (Bps. II. 126).
Sögur og annálar eru sammála um það, að sumarið 1226 hafi
Guðmundur biskup komið út í Hrútafirði og farið lieim til
stóls síns að Hólum. í fylgd með Guðmundi biskupi í þetta sinn
var maður, sem nefndur er Rita-Björn, og annálamir segja, að
þeir hafi komið út með bréfum Péturs erkibiskups. Ennfremur
segja þeir: Embætti tekið af Magnúsi biskupi og honum utan
stefnt af Pétri erkibiskupi, svo og Þorvaldi Gizurarsyni, Sig-
hvati Sturlusyni og Sturlu syni hans. Þá er rétt að hyggja nánara
að fyrrnefndum fylgdarmanni Guðmundar biskups, sem hefur
verið sendimaður erkibiskups hingað.
Björn var íslenzkur nraður, norðlenzkur, og var í uppvexti
sínum hjá Brandi biskupi Sæmundarsyni. Síðan var hann um
skeið í þjónustu Páls biskups Jónssonar. Hann var í för með
Herdísi biskupsfrú austan frá Skarði á Landi, þegar hún 17.
maí 1207 drukknaði í Þjórsá ásamt Höllu dóttur sinni og Guð-
rúnu bróðurdóttur sinni. Elann var sendimaður Páls biskups eftir
fall Kolbeins Tumasonar á fund Guðmundar biskups til þess að
ráða honum til að fara vægilega og með gætni gegn óvinum
sínum, eins og áður 'er vikið að. I Pálssögu segir um Björn:
Hann var norðlenzkur prestur, „lítill maður vexti, en þó vitur
og vel lærður og fóstri Brands biskups; hann fór utan síðan“
(Bps. I. 140). I Konungsannál við árið 1226 er hann kallaður
„munkur", en árið 1232 var bróðir Björn vígður til ábóta í
Niðarhólmi. Hann kemur mikið við bréfagerðir og sendiferðir
fyrir Hákon konung og Skúla jarl er viðsjár hófust milli þeirra,
en frá því segir í Hákonarsögu Sturlu Þórðarsonar og skal það
ekki rakið hér. En hann virðist ekki hafa verið frábitinn því að
reyna að þjóna tveimur herrum, og frá þeim tíma stafar eflaust