Andvari - 01.01.1955, Qupperneq 59

andvari
Magnús Gizurarson Skálholtsbiskup
55
uðu Hákon konungur og Skúli jarl íslenzka höfðingja utan.
Eru þeir ekki nafngreindir, en vissulega liafa þeir feðgar, Sig-
hvatur og Sturla, verið meðal þeirra. Er þetta í fyrsta sinn sem
opinberlega kom í ljós samvinna erkistólsins og konungsvaldsins
í málum íslendinga. Hvort þessar utanstefnur hafa borizt til ís-
lands haustið 1230 eða um vorið 1231 verður ekki vitað, en
hið síðara er líklegra. Til erkibiskups var kosinn Sigurður Indriða-
son og kom hann ekki frá vígslu fyrr en árið 1231.
Það virðist eðlilegt að Magnús biskup óskaði, að þeir Guð-
mundur biskup væru samtímis í Niðarósi til þess að skýra málin
fyrir nýja erkibiskupinum. En hvort Magnús biskup hafi verið
i ráðum með konungi og jarli eða gefið þeim bendingu um utan-
stefning höfðingjanna, er ekki unnt að fullyrða neitt um. í þessu
sambandi er rétt að geta þess, að haustið 1229 fóru til Noregs
tveir ungir íslenzkir höfðingjar, Jón murtur Snorrason og Gizur
Þorvaldsson, báðir orðnir goðorðsmenn. Jón murtur hafði árin
1221—1224 dvalizt í Noregi með Skúla jarli í gislingu af hálfu
föður síns til tryggingar loforðum er hann gaf, er hann varð
lendur maður, að leita til við íslendinga, að þeir snerust til
hlýðni við Noregshöfðingja. Er Jón murtur kom utan í þetta sinn,
gerðist hann hirðmaður jarls veturinn 1229—1230, en þá um
vorið fór hann á fund Hákonar konungs og ætlaði út um sumarið,
en konungur gaf honum ekki orlof. Hvað valdið hefur, segir ekki.
Hann andaðist næsta vetur í Björgvin með þeim atburðum, sem
greinir frá í Sturlungu en hér verða ekki raktir, því þeir skipta ekki
máli (Sturl. I. 343). Gizur var við hirð Hákonar konungs og skutil-
sveinn hans. Hvort hann hefur verið með konungi allan tímann,
sem hann var utan, segir ekki, en hann kom út sumarið 1231.
Ætla má, að Snorri hafi verið meðal þeirra höfðingja sem
utan var stefnt, og Hákoni konungi hafi verið í mun að ná nú
tangarhaldi á honum, er sonur hans og tengdasonur voru báðir
á valdi konungs, og þess vegna hafi hann bannað Jóni murt að
fara úr landi 1230. Engir hinna utanstefndu höfðingja fóru utan
1231 og Guðmundur biskup ekki heldur, enda mun heilsa hans