Andvari - 01.01.1944, Page 48

ANDVARI
Magnús Stephensen ogverzlunarmál
íslendinga 1795—1816.
Eftir Þorkel Jóhannesson.
Árið 1807 voru liðin 20 ár frá því, er slakað var á verzlunar-
höftum hér við land með konungsúrskurði 18. ágúst 1786 og
tilskipan 13. júní 1787.1) Meðal friðinda þeirra, er kaupmönn-
um var heitið að konungsboðum þessum, var.það eitt, að vörur
allar innfluttar til Islands skyldi tollfrjálsar, og útfluttar vörur
lausar við tolla að inestu, um næstu Luttugu ár.
Ákvæði þetta gaf óbeinlínis ástæðu til, að þess væri vænzt,
að verzlunarlöggjöfin yrði endurskoðuð nokkuð að þessum
tíma liðnum, og það því fremur, er stjórninni var nógu vel
kunnugt um, að fjöldi landsmanna var sáróánægður með
verzlunarlagið. Er hér bent til hinnar svo nefndu almennu
bænarskrár íslendinga lil konungs 1795, er vakti á sínum
tíma harðar deilur um verzlunarmálið.2) Höfuðaðilar af liálfu
íslendinga í deilum þessum voru þeir Magnús Ólafsson Steph-
ensen, þá lögmaður en síðar yfirdómari í landsyfirréttinum,
og Stefán Þórarinsson amtmaður.
Bænarskránni var, sem kunnugt er, þverlega synjað
áheyrslu, og konungsreiði lögð á suma þá, er að henni stóðu,
einkum Stefán amlmann. Magnús slapp við slíkt, enda ritaði
hann ekki undir bænarskrána. Hefur það verið, virt til ein-
urðarskorts, en sýnt er, að svo var elcki, því að eigi gengu
aðrir skörulegar fram fyrir skjöldu en hann í deilum þeim,
er af bænarskránni risu. Fór hann þar hvergi dult með skoð-
anir sínar. Má með réttu telja hann helzta forvígismann þjóð-
arinnar gegn kaupmannavaldinu upp frá þessu. En stjórnin
dró mjög taum kaupmanna, svo að hér var við ramman reip
að draga.