Andvari - 01.01.1913, Page 129
Samband Danmerkur og íslands
67
Skilnaður Svíþjóðar og Noregs 1905 vakti hreyf-
ingu á íslandi. íslendingar tóku meir en áður að
ræða og rila um ríkjasamband Danmerkur og Is-
lands. Þelta leiddi lil þess, að selt var 1907 milli-
landanefnd til að semja frumvarp til sambandslaga
milli Danmerkur og íslands. Nefndin lauk starii
sínu 1908, og var álit hennar, frumvarp til sam-
bandslaga (»Uppkastið«), lagt fyrir alþingi 1909.
Allir alþingismenn vóru á einu mál. Þeir vildu
allir samþykkja frumvarpið með breytingum. Eng-
inn vildi samþykkja það óbreytt. Stjórnmálaílokk-
ana greindi að eins á um það, live víðtækar breyt-
ingarnar skyldu vera. Frumvarpið var svo samþykt
með allmiklum breytingum. En stjórn Dana vildi
alls enga samninga gera, þegar á átti að herða.
Frumvarpið var aldrei lagt fyrir ríkisþingið danska.
Og féll því málið niður. Árið 1912 vóru gerðar
samningstilraunir að nýju. íslendingar áttu þar upp-
tökin. Tilraunir þessar fóru fram með mestu leynd,
en svo mikið kom þó upp úr kafinu, að boð Dana
1912 vóru öllu lakari en »Uppkastið« 1908. Til-
raunir þessar féllu því um koll af sjálfu sér. Og
stjórnarforseti Dana hefir lýst því yíir, að öllum
samningstilraunum sé lokið um stund.
Yfirsjón Dana og íslendinga við samningstil-
raunir þessar var ein og hin sama. Þeir héldu,
að eigi þyrfli annað en að kjósa einhverja menn
í nefnd til að semja um samband Danmerkur og
íslands. Þeim var alls eigi Jjóst, að samningar um
ríkjasamband eru allra samninga erfiðastir viður-
eignar. Því hagsmunir ríkja þeirra, er um sam-
bandið semja, rekast á. Og þetta á sér auðvitað
stað að því, er snertir Danmörku og ísland. Það,