Menntamál - 01.04.1937, Síða 28

22
MENNTAMÁL
ur: „Tilgangurinn helgar tækið“, og á liann að sýna sið-
f'erðis- og uppeldishugsjón þeirra. Enda þótt aðferð ]æssi
sé stórhættuleg, ef henni er of mikið beitt, er hún samt
all-mikið notuð enn við allt uppeldi.
Þá er fyrst að taka það fram, að umbun og verðlaun
eru einkum notuð í skólum, ekki til þess að bæta hjarta-
lagið, heldur lil þess að örva dugnaðinn. Verðlaun eru
nefnilega aðeins veitt i skólum fyrir dugnað og góðar
gáfur, fyrir námsafrek, en ekki fyrir gott lijarlalag og
göfuga skapgerð. Launin, sem eru góðar einkunnir, verð-
laun og ýms önnur viðurkenningarmerki, eru veitt fyrir
árangur skólanámsins, sem góðar gáfur og ástundun
skapa, en ekki fyrir siðferðilega verðleika. Margt hefir
verið fundið að þessu fyrirkomulagi. Menn hafa jafnvel
viijað örva nemendurna með launum, til þess að taka
siðferðilegum framförum. En ])egar betur er gælt að,
koma í ljós erfiðleikarnir, sem slíkri aðferð myndi fylgja.
Það er hægt að meta nokkurnveginn þekkingu og jafn-
vel greind nemenda og veita þeim? sem beztir eru, verð-
laun fyrir til þess að hvetja þá, vekja hjá þeim sjálfstraust
og sýna þeim, að kennararnir kunni vel að meta kunn-
áttu þeirra og hæfileika. En oss myndi lirylla við, ef veita
ætti verðlaun fyrir siðferðilega eiginleika, ef samkeppn-
ispróf ætti að fara fram í drengskap, sannleiksást eða
góðu hjartalagi. Slikt alferli væri aðeins lil að spilta sið-
ferði nemenda, það mvndi ráðast á sjálft siðferðið. Því
að það er eðli og einkenni allra góðverka, að þau liafa
ckki siðferðilegt gildi, nema þau séu gerð, án þess að
ætlast sé lil lofs eða verðlauna fyrir. Því verða lika verkin
taunuð en dyggðin aldrci, eða hjartalagið, sem á bak við
þau býr. Þessi mikilsverði þáttur mannlegrar hegðunar
og hugsunarliállur: fórnfýsi, óeigingirni, drengskapur —
allt til siðferðilegs hetjuskapar og sjálfsfórnar, þessi
kjarni tilveru mannsins verður aldrei verðlaunaður.
Verðlaunun siðferðilegra verðleika myndi aðeins leiða