Menntamál - 01.04.1937, Blaðsíða 46

40
MENNTAMÁL
líí'inu, sem aldir eru upp í skóla liins gamla tima, hin-
um sjálfstæðu, litlu ríkjum þjóðfélagsins, gömiu sveita-
heimilunum eins og þau voru áður en atvinnuhylting-
in varð.
En hægt og hægt fellur tjaldið, og synir og dætur 20.
aldarinnar, liins nýja tíma, og nýja þjóðfélags, taka við
völdum. Kynslóð, sem hefir fengið allt ahnað, og gjör-
ólíkt uppeldi hinni hverfandi.. Það er þessi kynslóð,
verkefni liennar og framtíð, sem er hið mikla umhugs-
unarefni vort á þessum vegamótum í íslenzkum upp-
eldismálum, og óteljandi spurningar krefjast svars, því
aldrei hefir nokkur kynslóð verið jafn óráðin gáta eins
og sú, sém fer að taka hér við völdum.
í fljótu hragði virðist það ef til vill ekki svo örlaga-
ríkur viðburður, að þjóð flytji sig dálitið til i sínu eig-
in landi og breyti um lífsvenjur, en þó er það svo, að
þegar þjóð, sem í þúsund ár liefir lifað við ræktunar-
störf, slítur þar rætur, sem hinda hana við átlliagana,
þá verður ráð hennar á hverfanda hveli um nokkurt
skeið. Heimilin, þessir helgu reitir, þar sem örlög æsk-
unnar ráðast, Iiafa misst þá festu, og það öryggi, sem
hafði verið að skapast í þúsund ár, og það tekur lang-
an tíma að hyggja upp ný heimili i nýjum jarðvegi,
auk þess sem skilyrðin í þéttbýlinu eru svo ólík, að
samskonar heimili geta þar aldrei orðið til. Þessvegna
eru kaupstaðaheimilin okkar svo litlar uppekhsstofn-
anir. Við erum enn reikandi og ráðvilltir gestir í hinu
nýja ríki okkar, og höfum naumast áttað okkur á
hvaða bylting hefir orðið i uppeldismálum þjóðarinn-
ar. Stóra harnaliópinn okkar i kaupstöðunum vantar
enn þá vernd, sem gömlu sveitaheimilin veiltu hörnum
sínum, þótt ]>au hafi fengið ýmislegt i staðinn.
En það er ekki nóg með það, að heimilin okkar séu
ekki lengur þeir kastalar, sem þau voru. Fjöldi æsku-
manna eru i raun og veru heimilislausir rótleysingjar,