Menntamál - 01.04.1937, Page 47

menntamál
41
sem koma í dag og fara á morgun. „Að lmgsa eklci í
árum, en öldinn, og alheimta ei daglaun að kvöldum“
er hoðorð liins langsýna og' víðsýna manns. Slikt er
mjög í'jarri þeirri hvarflandi æsku, sem hér er alltaf
að lieilsa og kveðja. Og hvað verður um áhyrgðartilfinn-
ingu þeirrar kynslóðar, sem lifir slíku farandlífi, þar
sem sáning og uppskera stendur i svo litlu sambandi
hvað við annað? Og hvers konar þjóðarskapg'erð vex í
framtíðinni upp úr slíkum jarðvegi?
Þegar svo litið er lil stóru sveitaheimilanna gömlu,
3cm voru heil riki út af fyrir sig', þar sem hver bar
áhyrgð á sínu starfi ár eftir ár, þá verður það ljóst,
að liér liöfuin við mikið misst. Sauðamaðurinn og fjósa-
maðurinn voru konungar, hvor í sínu ríki, þar sem öll-
um málefnum viðkomandi stofnana var stjórnað með
svo mikilli alúð og' áhyrgðartilfinningu, eins og heill
alheimsins væri í veði. Og þessi þögula og yfirlætislausa
tryggð og trúmennslca við hugsjónir sínar, gerir sögu
þessa fólks, íslenzku vinnuhjúanna, þótt aldrei verði
skráð, miklu fegurri, og miklu lærdómsríkari en sög-
ur þeirra Alexanders mikla, Napóleons mikla, og ann-
arra slíkra herkonunga, sem taka þó svo stórt rúm í
veraldarsögunni.
Þegar hent er á þær stórstígu, og að mörgu leyti glæsi-
legu framfarir, sem liér hafa orðið á síðustu árum, sem
eru jafnvel æfintýri likastar, vakna lijá manni ýmsar
spurningar, sem snerta ])jóðina sjálfa: Hvað er að ger-
ast í þjóðarsálinni við hin nýju uppeldisskilyrði? Það
eru ekki yfirhorðsstraumarnir, sem ráða stefnu menn-
ingarinnar, það eru hinir ósýnilegu straumar i djúpi
þjóðarsálarinnar, Yex þjóðin andlega með hlutverkum
sínum, og hvernig levsir hin nýja kynslóð, með hið nýja
Uppeldi, lilntverk sín af hendi?
Það er gert býsna mikið að því að tala um spillingu
og léttúð æskunnar, en þannig hefir verið talað um all-